Vier poëten, een band en een dj-collectief proberen tijdens de Nijmeegse Gedichtennacht middels woordkunst en muziek de bezoekers een gevoel van thuis over te brengen. ANS bezocht het poëziepartijtje om uit te vinden of het voor een avond een goed onderkomen kon bieden.
Het is het einde van de tentamenperiode en het begin van de landelijke poëzieweek. Terwijl de aanvangstijd nadert en de gemiddelde leeftijd daalt, verzamelen zo’n honderd poëzieliefhebbers zich in het Festivalhuis, het sfeervol ingerichte voormalige stadsloket. Het jaarlijks terugkerend fenomeen de Nijmeegse Gedichtennacht staat op het punt te beginnen. Zowel het met flesjes bier gewapende publiek, de organisatie – literair tijdschrift Op Ruwe Planken, Studievereniging voor neerlandici (SVN) en literatuurorganisatie Wintertuin – als de artiesten stralen een aangename jeugdigheid uit.
Aan de hand van het thema ‘Home is where the art is’ dragen dichters en slam poets op deze editie op uiteenlopende wijze hun werk voor: alle pijlen wijzen erop dat de plaatselijke poëzieliefhebber hier goed zit om aan zijn trekken te komen. De belofte van de organisatie is dat de avond dankzij livemuziek en een eigenzinnig dj-collectief muzikaal voortvloeit in een ware dansvloer.
Dicht bij huis
Spoken word artiest Lin An Phoa trapt de avond sterk af met gedichten over de zoektocht naar wat voor haar thuis zijn voor haar betekent. Haar eerste gedicht, gesitueerd in een toko-supermarkt, weerspiegelt hoe die zoektocht als biculturele Nederlander uitdagingen oplevert. De manier van voordracht, met veel aandacht voor klemtonen, is op de klassieke wijze van het spoken word. Bij deze kunstvorm hoort, naar Phoa’s eigen zeggen, ook de plicht om zich uit te spreken over onrecht. In het laatste gedicht haalt ze daarom het enorme leed in Palestina aan. Ze weeft het thema in dit gedicht door te laten zien hoe velen hun thuis compleet verliezen. Ze sluit haar gedichtenreeks af, terwijl het publiek aan haar lippen hangt, met een emotionele ‘Free Palestine’.
Het persoonlijke dat centraal staat in de eerste voordracht komt ook terug bij de tweede dichter, Edward van de Vendel. De schrijver van het poëziegeschenk 2024 brengt zijn conceptie van thuis op iets lichtere toon. De rijmende gedichten van de jeugdboekenschrijver, gecentreerd om de mensen die verandering in zijn leven teweegbrengen, zijn zeker niet kinderachtig. Van de Vendel neemt het publiek mee naar een huwelijksfeest in Canada. Het gedicht over het gesprek aldaar met een op het eerste oog conservatieve man resulteert in een ontroerende situatie over de liefde van de dichter voor zijn toenmalige vriend. De subtiele humor in zijn werk laat het aandachtig luisterende publiek ontspannen de pauze in gaan.
Warme woorden, koude kamers
In de tien minuten krijgen de aanwezigen de kans om een nieuw flesje bij de bar te halen en kort de eerste poëzie te laten bezinken. Het podium is dan aan Madelief Lammers, wier werk in de nieuwste editie van Op Ruwe Planken wordt gepubliceerd. Haar fijn vloeiende metrum voert het publiek mee als een bootje aangenaam deinend op de golven. Ze neemt de aanwezigen mee terug naar haar ijskoude studentenkamer. Ze laat op Spinvisiaanse wijze de mensen die bij die tijd hoorden, aanvoelen als bekenden van de aanwezigen. Ze blikt in een dialoog na afloop nog even terug op de tijd waarin ze het gedicht schreef. ‘Die winter was mijn verwarming stuk en ik schreef deze woorden met een deken om me heen’, vertelt ze. ‘En de plekken waar ik woon zijn altijd een grote inspiratiebron voor mijn werk.’ Ze slaagt met verve om haar eigen ervaringen over te brengen op het publiek. Het gevoel van thuis is nergens op de avond zo voelbaar als bij de gedichten van Lammers.
Dewi de Nijs Bik is als laatste poëet aan de beurt. In haar aankondiging wordt verteld dat ze schrijft vanuit haar Indische achtergrond. Dit thema is niet eenvoudig te achterhalen uit haar woorden, terwijl De Nijs Bik in een rap tempo haar werk voordraagt. De spoken word art lijkt niet helemaal te landen bij het publiek. Het is echter goed voor te stellen dat de aanhoorders op dit punt van de avond al verzadigd zijn met alle poëzie die hen is voorgeschoteld. Het gevoel dat bij de laatste dichter beklijft, is dat haar woorden misschien wel beter tot hun recht waren gekomen op papier. Op die manier zouden de puzzelstukjes die uit haar gedichten volgen, meer kans krijgen om te resulteren in een afbeelding.
Gewaardeerd gedichtenpubliek
De muzikale opvolging wordt verzorgd door de van oorsprong studentenrockers The Super Soakers. De sterk uitgevoerde, politiek geëngageerde nummers doen qua kwaliteit niet onder aan de niet-muzikaal begeleide gedichten van hun voorgangers. Het nog zittende publiek gedraagt zich wel nogal als het poëziepubliek dat het tot nu toe hoorde te zijn. Op enkele knikkende hoofden kijken de aanwezigen stilzwijgend toe. Frontman Mart Boumans laat voor het laatste nummer echter weten dat hij deze bijzondere situatie waardeert. ‘Dit is ons eerste publiek dat langer dan drie seconden de aandacht houdt tijdens mijn toelichtingen tussen de nummers door’, deelt hij lachend.
Het publieksgedrag bij The Super Soakers lijkt bij het aantreden van dj-collectief Country Roads, Take Me Home een voorbode te zijn geweest. Het in ochtendjassen gehulde trio laat al snel flinke bangers als ‘Why tell me why’ door de speakers schallen. Toch besluiten de toeschouwers hun heupen in het gareel te houden om de voordrachten na te bespreken. Een van de bezoekers, Belle, spreekt vol bewondering over de inhoudelijke kracht van de dichters. Alhoewel Belle qua vibes perfect tussen de rest van de aanwezigen past, ligt haar studententijd toch al geruime tijd achter haar. Over het publiek heeft ze zich dan ook gefascineerd: ‘Op de poëzie-bijeenkomsten waar ik normaal heen ga, haalt iemand van zestig de gemiddelde leeftijd omlaag’, zegt ze luid, om de klanken van Boefs ‘Habiba’ te overstemmen. ‘Ik word er ontzettend blij van om te zien dat al deze jonge mensen zo genieten van poëzie en spoken words.’
Plaatjes voor poëten
Zelfs nadat er meer dan genoeg tijd is geweest om de meest urgente bevindingen over de woordkunsten met elkaar te hebben gedeeld, wordt de dansvloer niet bepaald grootschalig opgezocht. Van de tientallen overgebleven jongeren weet maar een handjevol de voeten succesvol van de vloer te krijgen. Rond 00.45, ruim anderhalf uur na het eerste plaatje, deelt dj Willem zijn ervaringen, terwijl een van zijn kompanen de knoppen heeft overgenomen. ‘Na twee uur lang geluisterd te hebben naar mooie poëzie, wilden we er met een gestrekt been in gaan om mensen uit hun comfort zone te halen’, begint hij. Of dat gelukt is? ‘Het is trekken’, erkent Willem. ‘Niet per se aan een dood paard, maar het is wel echt trekken.’ Aan de inzet van het draaitafelcollectief heeft het niet gelegen, maar de avond transformeert uiteindelijk niet in een ware dichtkunstdisco.
Aangezien een goede avond poëzie een stuk zeldzamer is dan een avond lekker ritmisch bewegen op muziek, is het evenement van grote toegevoegde waarde in het Nijmeegse cultuurlandschap. De avond blinkt uit dankzij de fijne line-up, het aandachtige publiek en de inzet van de organisatie. De Nijmeegse Gedichtennacht is erin geslaagd hun bezoekers zich een avondje thuis te laten voelen in de wereld van de poëzie.