Op donderdag 8 december speelde het Nijmeegs Studentenorkest in samenwerking met het kinderkoor van Koorschool Arnhem het balletstuk De Notenkraker in De Vereeniging. Met dit klassieke muziekstuk sloot het studentenorkest de viering van haar 85-jarige bestaan op spectaculaire wijze af.
Vijf minuten voor aanvang druppelden de laatste bezoekers de zaal binnen op zoek naar hun zitplek. Mensen van alle leeftijden verzamelden zich in de zaal en er klonk veel geroezemoes in afwachting van het concert. Het was druk bezocht, zelfs het vaak lege tweede balkon was gevuld met bezoekers. Om de minuut vielen steeds meer nieuwsgierige blikken vanaf de balkons naar het podium, waar de muzikanten unaniem in zwarte kleding klaar stonden. Ondertussen waren op een balkonvleugel hele rijen gevuld met het in wit geklede kinderkoor. Het koor en het orkest vertelden de komende anderhalfuur het verhaal van Clara die op kerstavond een notenkraker kreeg die in de nacht tot leven kwam. Het Russische sprookje is vooral bekend als een balletvoorstelling waarvan de muziek is geschreven door de componist Pjotr Iljitsj Tsjaikovski. Hoewel het een ballet zonder dansers was, slaagden de muzikanten onder leiding van dirigent Pim Cuijpers erin het bekende verhaal op een prachtige manier te vertellen.
Beeldende muziek
De eerste noten van het concert waren zacht en hielden het publiek meteen in de ban. Het rustige begin gaf het publiek de gelegenheid om zich in te leven in de muziek voordat het orkest zijn tempo oppakte en een mars inzette. Hoewel er geen mensen op het podium dansten om het verhaal te vertellen, kon je raden wat er gebeurde. Feestelijke muziek en verbeelding creëerden beelden van een prachtige zaal en het kerstfeest waarmee het verhaal van De Notenkraker begint.
De golvende, gesynchroniseerde bewegingen van de muzikanten waren hypnotiserend.
Hoewel er momenten waren waarop je het verhaal kon afleiden uit de muziek, kon je je ook verliezen in de complexiteit van het muziekstuk. Wie het verhaal graag nauwgezet wilde volgen, kon naar het programmaboekje grijpen. Hierin stond een samenvatting van het verhaal en een uitleg over welke instrumenten per scène werden gespeeld. Dit bleef echter een uitdaging voor onbekenden van de klassieke muziek die niet weten hoe een hobo, piccolo en altviool klinken. Voor je het wist was je na het lezen nog meer in de war dan daarvoor en stopte je per ongeluk even met luisteren.
Uit de realiteit
Het orkest wist de aandacht van het publiek terug te winnen toen vrijwel alle instrumenten samen begonnen te spelen en de muziek een hoogtepunt bereikte. De golvende, gesynchroniseerde bewegingen van de muzikanten waren hypnotiserend. Plotseling strekte een muzikant zijn arm in de lucht waarin hij een klein houten pistool vasthield. Met een knal in de muziek schoot hij denkbeeldig een kogel de lucht in, waardoor hij de hele zaal liet lachen. Daarmee was ook voor de afgedwaalden weer duidelijk waar we waren in het verhaal: dit was het gevecht van het hoofdpersonage Clara en haar notenkraker tegen hun opponenten.
Het publiek werd meegenomen in een andere wereld waar je de sneeuw zag vallen.
Van het podium ging de aandacht weer kort naar de zaal, waar beweging in kwam toen het kinderkoor opstond en door een deur verdween. Enkele ogenblikken later verschenen ze, met zenuwachtige, lachende gezichtjes, op het podium. Sommige kinderen zwaaiden nog snel naar iemand in het publiek en begonnen toen met het zingen van De Sneeuwvlokjeswals. Na de strijd werden Clara en de Notenkraker door sneeuwvlokken naar het koninkrijk van de Notenkraker geleid. De zachtheid van het kinderkoor stond in sterk contrast met de intensiteit van het orkest, waardoor de muziek de verandering in het verhaal op een geloofwaardige manier kon overbrengen. Het publiek werd meegenomen in een andere wereld waar je de sneeuw zag vallen, waardoor je verwachtte om in de pauze een andere wereld in te stappen dan het Nijmegen van voor het concert. De muziek kwam tot een einde, gevolgd door een paar seconden stilte waarin je een speld had kunnen horen vallen. De stilte werd gevuld door opzwepend applaus, waarbij ook de dirigent en het orkest voor de kinderen applaudisseerden. De dirigent verdween achter een deur en leidde de pauze in. Donderende alledaagse geluiden overvielen het publiek: de normale wereld was weer terug.
Oude bekenden
Na de pauze zetten het orkest de imposante melodieën en verscheidenheid aan klanken van de eerste akte voort. In de tweede akte kwamen stukken voor die bekend zijn bij een minder klassiek muzikaal ingesteld publiek, zoals De Bloemenwals en De Dans van de Suikerfee. Hierdoor kwamen herinneringen aan de eerste keer dat je De Notenkraker zag naar boven, of dat nu de Barbie-film was of een balletvoorstelling. Niet alleen het publiek, zelfs het orkest leek nog meer op te gaan in de muziek dan voorheen. Zo zong een muzikant tijdens een moment waarop hij niet speelde stil, hartstochtelijk mee. Er was ook een klarinettist, met de rug rechtop en geconcentreerd op haar spel, die haar voeten er niet van kon weerhouden om mee te dansen op de muziek. Wie zag hoe de triangelspeler zijn instrument aandachtig in de lucht hield, wachtend op het juiste moment om een enkele noot uit zijn instrument te toveren, begreep dat dit concert passie werk was.
Het was een concert dat recht deed aan je herinneringen aan de balletklassieker. Voor degenen die zich konden losmaken van het precies willen volgen van het verhaal, schepte de muziek een wereld vol magische beelden voor je innerlijke ogen. Voor alle anderen was het in ieder geval een concert vol meesterlijke muziek.
Wil je meer recensies van evenementen in Nijmegen lezen? Je vindt ze hier.