ANS bezocht: The Almighty Sometimes – ★★★★

Wie ben je zonder medicatie? In The Almighty Sometimes verkent Theater Oostpool de grenzen van de psyche van een onbegrepen achttienjarige en de onvoorwaardelijke liefde van haar moeder. 

Lekker leesvoer is het niet, de romans die de bipolaire Anna (Selin Akkulak) in haar jeugd schreef. De ruim tweeënhalf uur durende voorstelling die Theater Oostpool over de bevlogen en misschien ietwat hoogmoedige achttienjarige maakte evenmin. Haar object van onderzoek? Zijzelf. Zolang Anna zich kan heugen, slikt ze medicatie voor haar psychische ‘ziekte’, maar hoe ouder ze wordt hoe meer ze haar afhankelijkheid van de pillendoosjes in twijfel trekt. Hebben deze haar creativiteit niet afgestompt? Haar van wonderkind in patiëntendossier veranderd? Meermaals leest de vrolijke adolescent voor uit de fantasierijke verhalen die zij als zevenjarige al schreef, waarna ze stelt dat er aan haar een groot auteur verloren is gegaan.

Ze deed op diezelfde leeftijd haar eerste suïcidepoging toen ze uit een raam sprong, houdt haar moeder Sabine (Maartje Remmers) haar voor. Onzin, beweert Anna: ieder kind breekt weleens een arm. Ze is ontsteld wanneer blijkt dat ook haar proza enkel is bewaard ten dienste van het medisch dossier. Wat heeft haar moeder haar aangedaan? Met The Almighty Sometimes van Kendall Feaver schetst regisseur Daria Bukvić een aangrijpend beeld van het gevecht van Anna met haar diagnose en de effecten die deze zoektocht op haar naasten heeft. 

Steriele blokkendoos

Het monochrome decor in de Stadsschouwburg Nijmegen doet denken aan een operatiekamer. Witte lamellen, kasten en tegels vullen het podium. De berg aan energie waarmee Akkulak in de eerste akte over het podium holt, vormt een welkom contrast met de kille ruimte. Het personage Anna is gedoemd tot het zijn van een buitenbeentje. Op kamers gaan of alcohol drinken op een feestje, zoals oud-klasgenoten doen, zit er niet in. In plaats daarvan staat Anna al jarenlang in het patiëntenbestand van ‘Vivi’, psychiater Vivianne (Renée Soutendijk). De bijnaam doet de band met haar behandelaar overigens hechter klinken dan deze is: hoewel Soutendijks vertolking van compassie getuigt, zijn de consulten die zij met Anna voert statisch.  

De zware thematiek van de voorstelling wordt afgewisseld met een aantal komische noten. In het bijzonder die in de vorm van de jonge Wesley (Mika de Pee), een karakter met ogenschijnlijk net zoveel inhoud als het decor. Zo sjokt de stagiair-slotenmaker in het begin vooral voor de seks achter Anna aan. Hij wordt daarbij ’s nachts meermaals de stuipen op het lijf gejaagd door haar moeder die ‘toevallig’ in de keuken verschijnt. De zaal, of in ieder geval het tweede balkon, lacht bulderend om de wijze waarop hij zijn scrotum probeert te bedekken met een pak halfvolle melk, maar het personage en zijn relatie met Anna blijven oppervlakkig.

Almachtige spelers

Interessant wordt de thematiek van de voorstelling pas echt wanneer Anna besluit haar pillen niet langer te slikken. Haar psychiater raadt het haar af en haar moeders zorgen groeien met de minuut. Toch voert ze haar experiment uit, met alle gevolgen van dien. Anna wordt onuitstaanbaar. Ze gebruikt haar leven als chantagemiddel en drijft haar dierbaren tot waanzin. Is haar gedrag toe te wijzen aan de ziekte, of aan haarzelf? Verder geeft het gebruik van muziek, licht en projecties houvast gedurende de voorstelling. Wanneer het gestructureerde leven van de protagonisten uiteenvalt, wordt dit ondersteund met het bombastisch openbreken van de witte wachtkamer waar de rest van het stuk in plaatsvond. Onder de indruk begeeft het publiek zich tijdens de pauze naar de foyer, waar zij voorzichtig napraten over de stof.

Akkulak en Remmers schitteren als moeder en dochter in deze beklemmende, maar bij vlagen statische uitvoering. Akkulak verbeeldt Anna’s eenzaamheid en wanhoop fantastisch naargeestig en Remmers’ vertolking van de zorgen vormt een overtuigende spil in de tweede akte. In plaats van haar dochter de oorlog te verklaren, zoekt Sabine de schuld bij zichzelf. Zij was immers degene die Anna inschreef voor een zorgtraject en in vragenlijsten bij veel opties niet ‘nooit’ of ‘altijd’, maar ‘soms’ koos. Sóms had Anna stemmingswisselingen. Sóms had ze last van agressie. Heeft zij hiermee haar dochter aan haar diagnose onderworpen? Ondanks het onverdraagbare gedrag van haar telg behoudt Sabine een rotsvast vertrouwen. Remmers weet zo te ontroeren en toont dat voor deze moeder, haar dochter altijd een wonderkind zal blijven. ANS

The Almighty Sometimes is tot en met vrijdag 24 januari te zien in het hele land.