Rings of Power had met een recordbudget en Tolkiens nalatenschap alles om te slagen. Het verlangen om een brede doelgroep te plezieren laat de serie echter ontsporen. Het resultaat is een schitterend maar inhoudsloos spektakel. Midden-aarde verdient beter.
Amazon-CEO Jeff Bezos wil het niet weten, maar toch is hij al een tijdje niet meer de rijkste man op aarde. De druk lag daarom hoog om van zijn eigen Amazon Prime Video een succesnummer à la Netflix te maken. Tel daarbij op dat de nalatenschap van Tolkien na een reeks rechtszaken – voor een fortuin – op straat lag. Rings of Power werd zo niet alleen de eerste serie die de wereld van Tolkien naar het televisiescherm bracht, het was met een budget van ruim boven een miljard tevens de duurste productie aller tijden. Is het wel mogelijk om met een steengoed verhaal én een praktisch oneindig budget alsnog te falen? Rings of Power beantwoordt dit met een volmondig ‘ja’.
Het verhaal speelt zich af in de Second Age van Midden-aarde, duizenden jaren voordat Frodo en zijn kornuiten de revue passeren. De eerste twee seizoenen volgen het ontstaan van de beruchte ringen der macht, de opkomst van het kwaad in de vorm van Sauron, en de strijd van diverse volkeren — Elfen, Dwergen, Mensen en Hobbits — om hun wereld te redden van dit naderende onheil.
Mooi, maar hol van binnen
Cinematografisch kan je niet om de serie heen: adembenemende beelden van de Nieuw-Zeelandse wildernis, schitterend uitgewerkte CGI-effecten en droomachtige kostuums. Toch wringt er iets. De kostuums, het plot, het script — het voelt nauwelijks vertrouwd. Een gevoel van vervreemding sluipt binnen en overmeestert de ervaren kijker. De ringen der macht – dé centrale leidmotieven in de hele saga – worden in een onwaarschijnlijk korte tijd gesmeed, en niet in een complex proces wat decennia, zo niet eeuwen, beslaat. Of denk aan de Hobbits die worden neergezet als kille nomaden die hun zwakkere stamgenoten in de wildernis achterlaten—een schrille breuk met hun beeld als een warme, loyale gemeenschap. Om nog maar te zwijgen over alle thematische breuken in het strikte onderscheid tussen goed en kwaad waar Tolkien zo bekend om staat, denk aan het beeld van het bezorgde ork-koppel met baby.
Het zwart-wit denken van Tolkien wordt losgelaten in de serie, een gigantisch contrast met de films van Peter Jackson. Hij zette zich in om Tolkiens fantasierijke werken zo getrouw en letterlijk mogelijk naar film te vertalen. Daarentegen voelt Rings of power nep en geforceerd aan, zelfs voor fantasybegrippen. Er is een kritieke balans tussen authenticiteit en realisme. The Lord of the Rings voelt authentiek door zijn respect voor de interne logica van Midden-aarde. Dit ontbreekt in Rings of Power.
Mensen met een voorliefde voor morele complexiteit en een afkeer van idealisme zijn nou eenmaal niet gemaakt voor Midden-aarde, waar de contrasten tussen licht en schaduw, nobele idealen en menselijke zwakheden domineren. De aantrekkingskracht van Tolkiens fictie ligt in de alomvattendheid van de wereld die hij creëerde. Een toegewijde groep fans vindt soelaas in deze mystieke pseudo-religieuze anti-wereld, waarin goed zich nog zonder grijstinten van kwaad laat onderscheiden.
Hoe Sauron in Walther White veranderde
De grote opgave voor een massamedium als Amazon Prime was om een serie te creëren die zowel voor de Tolkien-cultus als voor het brede publiek de moeite waard is. De echte Tolkienfans werden echter al snel overboord geworpen. Na een interview met de schrijvers waarin werd gesproken over Sauron stortte het narratief namelijk voor menig Tolkien-fan als een kaartenhuis in elkaar. Volgens de schrijvers moest men Sauron beschouwen als een complex gelaagd personage:
‘Like Tony Soprano or Walter White. [Sauron is] evil, but complexly evil.’
Net iets té creatieve invulling van de rol van Sauron, hét symbool voor het pure kwaad.
Tevens bijzonder veelzeggend, haast een freudiaanse verspreking, om een parallel te trekken tussen Sauron en Walter White. De schrijvers hadden hier eerder totaal ongerelateerde succesverhalen uit de seriewereld in gedachten dan Tolkien.
Cast it into the fire!
Voor alle scriptschrijvers die Bijbels idealisme als kleingeestig en oppervlakkig beschouwen, is alle begrip op zijn plaats. Zij zouden er echter beter aan doen zich niet te wagen aan de geprezen overleveringen van Tolkien. Er is vast ruimte voor de zoveelste generieke Game of Thrones-achtige pop-fantasy franchise waarin een of andere draak centraal staat, met alle mogelijkheden om meer diepgang te geven aan zijn karakter. Uiteindelijk zou deze draak kunnen uitgroeien tot een soort Saul Goodman onder de reptielen — om maar te spreken in het jargon van de schrijvers van Rings of Power. Bezos heeft in ieder geval nog 223 miljard in reserve liggen.