Maatschappijkritische volkszangeres Sophie Straat zingt in haar nieuwe album Smartlap is niet dood al haar irritaties van zich af. De plaat kent een aantal muzikale hoogtepunten, maar doordat er maar een aantal nieuwe nummers op staan blijft de luisteraar achter met een onverzadigd gevoel.
Sophie Schwartz, alias Sophie Straat, is een Amsterdamse zelfverklaarde volkszangeres bekend van nummers als Voor Ajax en Tweede Kamer. Op haar nieuwe plaat Smartlap is niet dood weet Straat het met iedereen aan de stok te krijgen: mannen, agenten, kakkers, christenen én het koningshuis krijgen allen de volle laag. De naam van het album staat symbool voor haar missie: het genre smartlap een nieuw leven inblazen. De smartlap is sinds André Hazes een kwestie van kopiëren plakken geweest: te dikke mannen met terugtrekkende haarlijnen en een verdacht witte glimlach die zingen over hartzeer en bier drinken. Toen was daar opeens Sophie Straat. Een jonge vrouw met een perfecte haarlijn bedekt door een extreem hippe hoge pony, die niet zong over bedrog en lekker naar de klote gaan maar over het patriarchaat, gentrificatie en hoe kut het is om agent te zijn. Straat heeft in haar teksten vol Amsterdamse branie een duidelijke boodschap: vrijheid, gelijkheid en zusterschap.
Creatieve armoede en humor
Haar nieuwe album is helaas niet zo vernieuwend als zijzelf. Het album bestaat namelijk uit weinig nieuwe muziek: van de twaalf nummers zijn er zeven eerder uitgebracht. Twee van de hits op het album, Tweede Kamer en Wat Is Het Kut Om Agent Te Zijn, werden al in november 2021 uitgebracht. De hoeveelheid oude muziek is teleurstellend voor trouwe luisteraars en doet lijken alsof Straat lijdt aan creatieve armoede.
Straat vindt altijd een manier om kritische meningen in een komisch rijmpje te verstoppen.
Op de nieuwe nummers komt wel de gevatte humor van Straat naar boven. Papa en Oranje boven zijn typische Sophie Straat-nummers waar corpsballen en het koningshuis op de hak worden genomen door slimme teksten als: ‘wat heb ik gedaan, hij viel van de boot, Pieter ontgroend, en nu is ie dood’. Straat weet altijd een manier te vinden om kritische meningen in een komisch rijmpje te verstoppen, waardoor de nummers luchtiger worden en de gefrustreerde ondertoon er minder dik bovenop ligt.
Persoonlijke verhalen en makkelijke doelwitten
De persoonlijke nummers, waarin Straat haar maatschappijkritiek mengt met ingewikkelde gevoelens, zijn inhoudelijk het sterkst. Ze vertelt op de nummers Mannen en Mooier Als Je Lacht kwetsbare verhalen over negatieve ervaringen die ze heeft gehad met vervelende mannen. Ook Mijn Club is een goed voorbeeld van een nummer met een onderwerp waar Straat gecompliceerde gevoelens bij heeft. Ze bezingt haar interne conflict tussen enerzijds de affiniteit met haar voetbalclub en anderzijds haar afkeer van de machomannen die de voetbalwereld domineren. Een vernieuwend en urgent perspectief op een cultuur die schreeuwt om verandering. Of zoals ze zelf zingt: ‘Geef mij maar een wereld waarin Johan Derksen niet praat.’
Helaas weet ze deze persoonlijke toon niet het hele album vast te houden. Op andere nummers lijken de doelwitten van de irritatie van Straat wat makkelijk gekozen. Een voorbeeld hiervan is De Vergiffenis. Straat gebiedt gelovigen een ‘echt’ boek te lezen en stelt dat keuzes in hun leven worden bepaald door het Vaticaan. Het is een polariserend nummer, dat kritisch lijkt zonder duidelijk doel. Een ander voorbeeld van een inhoudelijk matig nummer is Wat Is Het Kut Om Agent Te Zijn. De politie is een makkelijk doelwit en de suggestie dat agenten er zijn om ‘iemand dood te slaan’ is ongegrond en onder de gordel.
Het is een polariserend nummer, dat kritisch lijkt zonder duidelijk doel.
Euforisch protest
Muzikaal zit het geheel daarentegen wel ijzersterk in elkaar. Straat zet zichzelf graag in de markt als zangeres van het levenslied, maar in wezen is veel van haar werk groovy popmuziek. Hierin klinkt de sound van haar producer en partner Wieger Hoogendorp terug, tevens gitarist van Goldband. Nummers als Vrijheid, Gelijkheid en Zusterschap en Tweede Kamer hebben een torenhoog dansgehalte, het zijn nummers die zorgen voor een euforisch moment op een feestje. De afsluiter van het album is tevens het meest partyproof: De Stad Is Van Ons. Nog een liedje waar je lichaam automatisch op gaat bewegen, dat een corona-is-over klassieker had kunnen zijn als het een jaar eerder was uitgebracht.
Hoewel de nieuwigheid van het album te wensen overliet is Smartlap is niet dood een klassiek Sophie Straat-album waarin de volkszangeres de kern van haar kunstenaarschap uit. Er zijn maar weinig Nederlandse artiesten die muziek maken waarop kan worden gedanst in een Amsterdamse bruine kroeg én die meegezongen kunnen worden tijdens een protestactie op het Malieveld.
Wil je meer recensies van albums of podcasts lezen? Je vindt ze hier.