Vorige week ging de escaperoom ‘Universiteit in verzet’ open bij ROX Escape Experience in Nijmegen. De escaperoom over de Nijmeegse oorlogsgeschiedenis werd in 2018 door de Radboud Universiteit (RU) gemaakt. Na vroegtijdige sluit in 2020 vanwege corona is de escaperoom nu opnieuw geopend.
Op zaterdag 17 december werd de educatieve escaperoom over de Nijmeegse oorlogsgeschiedenis geopend op het NYMA-terrein bij ROX Escape Experience. De escaperoom stelt een studentenhuis uit de jaren veertig voor waarvan de bewoners tijdens de Tweede Wereldoorlog in het verzet zaten. Door puzzels te maken kruipen spelers in de huid van deze studenten en leren zo meer over studenten en de RU tijdens de oorlog en de morele keuzes waar ze voor stonden.
Het spel werd in 2018 door de RU gemaakt omdat het toen 75 jaar geleden was dat de universiteit haar deuren moest sluiten vanwege de oorlog. De bedoeling was dat het spel tot mei 2020 in museum Het Valkhof kon worden gespeeld. Vanwege corona sloot de locatie echter eerder. Mark Smolenaars, eigenaar van ROX Escape Experience en onderdeel van het bouwteam van de originele escaperoom, biedt de escaperoom nu onafhankelijk van de RU aan. Hij nam het spel over onder de voorwaarde dat er niks aan mocht worden veranderd zodat de historische accuraatheid bleef bewaard. Vorige week werd de escaperoom een nieuw leven ingeblazen. ‘Ik denk dat het spel een heel aantal jaren zal draaien’, aldus Smolenaars.
Nieuw leven
De originele escaperoom zou twee jaar open zijn bij museum Het Valkhof. ‘De universiteit had er geen belang bij om het spel langer te laten doorlopen, dus daarom heb ik het overgenomen’, vertelt Smolenaars. ‘Ik heb dat gedaan omdat ik super trots was op het resultaat. Het is een unieke escaperoom: er zijn er niet veel met een verhaal dat op de historie is gebaseerd.’ Het spel is op initiatief van Smolenaars opnieuw geopend. ‘De universiteit heeft niks met de heropening te maken. We voelen wel een morele band omdat het over de geschiedenis van de universiteit gaat, maar financieel hebben we niks van doen’, vertelt universiteitshistoricus Jan Brabers die meewerkte aan de originele escaperoom.
De heropening heeft twee jaar geduurd omdat ROX Escape Experience is verhuisd naar De Vasim. ‘Dat gebouw is net pas opgeleverd, dus de escaperoom heeft eerst een tijd in de opslag gestaan’, vertelt Smolenaars. De nieuwe locatie heeft een andere inrichting dan de kelder van Het Valkhof waar de escaperoom eerst stond. ‘Ik heb de setting daardoor moeten aanpassen, maar de spellen zijn hetzelfde gebleven’, zegt de eigenaar. Hij hoopt dat de escaperoom nog minstens tien jaar zal draaien. ‘Wat mij betreft blijft het open tot in de eeuwigheid’, zegt Brabers.
Nijmeegse oorlogsgeschiedenis
De escaperoom gaat over Nijmeegse studenten en de RU ten tijde van de Tweede Wereldoorlog. Het draait om het moment in april 1943 waarop de universiteit haar deuren moest sluiten. ‘Duitse bezetters verplichtten studenten om een loyaliteitsverklaring aan de bezetters te ondertekenen’, vertelt Brabers. ‘Rector magnificus Bernard Hermesdorf was de enige rector die om principiële redenen niet meewerkte hieraan en de verklaring niet aan de studenten heeft voorgelegd’, vertelt hij. ‘Zo wilde hij de studenten beschermen tegen een lastig moreel dilemma. De prijs die hij daarvoor moest betalen is dat de universiteit moest sluiten totdat de oorlog voorbij was.’
Studenten kwamen vervolgens voor het dilemma te staan of ze zich moesten aanmelden bij de Arbeitseinsatz of moesten onderduiken. In de escaperoom staat student Jozef van Hövell van Wezeveld en Westerflier centraal. ‘Hij was preses van Nijmeegs Studentencorps Carolus Magnus en een leider van het verzet onder studenten’, aldus Brabers. ‘Hij reisde stad en land af om met andere studenten te overleggen over het studentenverzet.’ Na sluiting van de universiteit werd van Hövell van Wezeveld en Westerflier gearresteerd. ‘Hij heeft het verzet met zijn leven betaald’, zegt de universiteitshistoricus.
Escaperoom
In 2018 vertelde fondsenwerver Eelco Keij aan ANS dat het hoofddoel van de escaperoom is om jongeren te laten realiseren voor welke morele dilemma’s studenten tijdens de oorlog stonden. Om hierachter te komen kruip je in de escaperoom in de huid van vrienden van van Hövell van Wezeveld en Westerflier in 1943. Om het studentenhuis van die tijd zo goed mogelijk weer te geven is uitgebreid onderzoek gedaan door een aantal onderzoekers van de RU. ‘We hebben bij dat onderzoek goed gelet op kleine dingen zoals behang, kleding van studenten en wat er op de radio te horen was’, vertelt Brabers.
De escaperoom werd gemaakt om op een bijzondere manier aandacht te besteden aan het cruciale moment in de geschiedenis van de universiteit. ‘Door het in dit moderne jasje te steken wilden we het aantrekkelijk maken voor jonge mensen’, zegt Brabers. Hij vindt het belangrijk dat studenten zien dat de universiteit maatschappelijke verantwoording durft te nemen en haar studenten niet aan hun lot over laat. Volgens de universiteitshistoricus was de escaperoom goed bezocht. ‘Er is flink in geïnvesteerd door de universiteit maar het heeft zich allemaal terugbetaald’, zegt hij. Hoewel de escaperoom goed werd bezocht, werd het voortijdig afgeblazen door corona. ‘Dat heeft iets niet-bevredigends achtergelaten en dat is ook een reden voor de heropening geweest’, aldus Brabers.