Het is al langer bekend dat Ritalin de concentratie tijdens het studeren kan verbeteren. Uit onderzoek blijkt nu ook dat het dopaminegehalte in de hersenen verband houdt met de sterkte van het effect van Ritalin. Dit geneesmiddel heeft dan ook afhankelijk van het dopaminegehalte effect op de motivatie voor een taak.
Uit het onderzoek van Lieke Hofmans, onlangs gepromoveerd aan het Radboud UMC, blijkt dat methylfenidaat, beter bekend als Ritalin, verhogend werkt voor de motivatie voor een bepaalde taak. Bovendien blijkt dat mensen met een hoog dopaminegehalte in de hersenen extra kunnen profiteren van methylfenidaat. Dit betekent echter niet dat een pilletje Ritalin altijd positieve gevolgen heeft. ‘Te veel motivatie kan slecht zijn’, zegt Hofmans. ‘Stel dat je je gaat focussen op een taak omdat je er motivatie voor hebt, dan kan methylfenidaat ervoor zorgen dat je niet meer open staat voor andere taken. Bij het schrijven van een essay kun je bijvoorbeeld een tunnelvisie vormen op maar een aspect, waardoor het leggen van verbanden bijvoorbeeld minder goed lukt.’
Dopaminegehalte
Hofmans onderzocht het effect van dopamine op de uitvoering van cognitieve taken. De proefpersonen in het onderzoek begonnen met een werkgeheugentaak. Er verscheen een set kleuren op het scherm en deze moesten de deelnemers onthouden. Daarna kregen ze nog een scherm te zien waarbij ze de opdracht kregen sommige kleuren te onthouden en andere te vergeten. De proefpersonen moesten dus constant opletten op zowel de kleuren als op de regels die ze moesten volgen. Afsluitend kregen ze vragen waarin ze precies aan moesten geven waar bepaalde kleuren op het scherm stonden.
Vervolgens kregen de proefpersonen ofwel een dosis methylfenidaat ofwel placebo toegediend. Na de inwerking van de medicatie moesten de proefpersonen kiezen tussen het spelen van een werkgeheugentaak of even niets doen terwijl ze in de testruimte bleven. ‘Methylfenidaat zorgt er niet alleen voor dat mensen vaker de motivatie hebben om voor de taak te kiezen’, zegt Hofmans. Het blijkt daarnaast dat het dopaminegehalte in de hersenen ook nog eens een versterkend effect heeft. Hofmans vat samen: ‘Hoe meer dopamine een testpersoon aanmaakt, hoe sterker het effect van methylfenidaat is.’
Gepersonaliseerde geneeskunde
Het effect van methylfenidaat is volgens Hofmans niet eenduidig, gezien de verschillen in effect van methylfenidaat tussen proefpersonen door het dopaminegehalte in de hersenen. Dit benadrukt volgens haar het belang van gepersonaliseerde geneeskunde. Daarbij kijk je naar de symptomen van een persoon en hoe deze kunnen worden opgelost. ‘Niet alle mensen met ADHD hebben bijvoorbeeld dezelfde symptomen’, zegt Hofmans. ‘Het is dus belangrijk om niet te kijken naar alleen een diagnose, maar echt naar de mens op individueel niveau.’ Ze concludeert: ‘Er is veel variatie en je kunt dus niet voorspellen wat het effect van Ritalin bij jou is. De nadelen ervan zijn in ieder geval niet te onderschatten.’