Afgelopen dinsdag vonden de Radboud Science Awards plaats. Hierbij kregen een aantal onderzoekers een prijs voor de belangrijkste onderzoeksresultaten. ANS sprak met Johan Mentink, een van de winnaars, over zijn onderzoek naar magnetisme en het winnen van de prijs.
Het onderzoek van Mentink focust zich op magnetisme en data. In dit onderzoek is ontdekt dat data aan de hand van een nieuwe toestand van magneten veel kleiner en sneller kan worden opgeslagen.
Kunt u uitleggen hoe dit in zijn werk gaat?
‘Computers slaan gegevens op met nullen en enen. Dit gebeurt met behulp van de richting van een magneet. Een magneet heeft namelijk een noord- en zuidpool die de nullen en enen kunnen wegschrijven. In het onderzoek hebben we gekeken naar magneetwervels. Dit zijn een soort knoopjes in een magneet, waarmee de data kan worden opgeslagen. Hoe meer knoopjes kunnen worden gelegd, hoe meer data kan worden opgeslagen. Wat we hebben ontdekt is een nieuwe toestand van een magneet: de topologische flucturatiefase. We verwarmen de magneet, waardoor deze heel snel gaat trillen. Wat er vervolgens gebeurt, is dat de magneet zichzelf voortdurend in knoopjes legt. Het bijzondere is dat dit ook nog eens ontzettend snel gaat.’
Waarom zijn deze resultaten belangrijk voor de maatschappij?
‘Op dit moment wordt er ontzettend veel energie gebruikt bij het opslaan van data. Neem het voorbeeld van Noord-Holland. Hier staat een datacentrum, waar gegevens worden opgeslagen. Als je daar in de buurt nu een laadpaal wilt neerzetten, kan dat niet meer. Er wordt namelijk al zoveel energie gebruikt dat er geen capaciteit meer is op het elektriciteitsnet. Met de nieuw ontdekte techniek kan dit veel zuiniger. We zijn er echter nog lang niet. Het zou namelijk nog zuiniger kunnen door de magneet in dezelfde toestand te brengen, maar dan zonder hem te verwarmen.’
Onderdeel van de prijs voor uw onderzoek is dat u lesmateriaal mag ontwikkelen voor kinderen van de basisschool. Hoe gaat u zo’n technisch verhaal overbrengen aan jonge kinderen?
‘Ik heb daar al eventjes over nagedacht en ik heb veel van mijn eigen kinderen geleerd. Er is een ding waar ik niet omheen kan en dat is dat kinderen ontzettend van escape rooms houden. Dit bracht mij op het idee van een escape room over magnetisme, die bestaat uit puzzels en proefjes. De leerlingen zullen problemen moeten oplossen net zoals onderzoekers problemen moeten oplossen. Bij elke oplossing krijgt de leerlingen een code voor het volgende probleem totdat ze bij de grote ontdekking komen.’
Vindt u het belangrijk dat kinderen van die leeftijd al in aanraking komen met wetenschap?
‘Ik vind het vooral heel erg leuk dat ze de waarde van wetenschap leren. Zoals de rector magnificus tijdens de uitreiking uitlegde: een belangrijke eigenschap van goede onderzoekers is nieuwsgierigheid. In zekere zin zijn kinderen dus wetenschappers omdat ze van nature zo nieuwsgierig zijn. Verder hebben we in de toekomst natuurlijk ook nog wetenschappers hard nodig als we de maatschappij willen voortzetten zoals we dat nu doen. Met wetenschap houden we deze namelijk draaiende: we vinden oplossingen voor problemen, waardoor nieuwe mogelijkheden en producten ontstaan. Het is dus zeker belangrijk dat kinderen in aanraking komen met wetenschap. Door dit te doen via een escape room kunnen ze op een andere manier naar dingen kijken. Zo kunnen ze dingen ontdekken waarvan ze nooit hadden gedacht dat het zou kunnen bestaan. Dat is het mooie van wetenschap.’