Nijmeegse cabaretier Samir Fighil maakte in 2019 furore bij het cabaretfestival Cameretten met zijn typetjes, waardoor hij de persoonlijkheidsprijs won. Op 24 februari staat hij in de Lindenberg met zijn nieuwe show over het fenomeen Fear Of Missing Out (FOMO). Hoe ziet Fighil FOMO terug in zijn eigen omgeving en hoe gaat hij hier zelf mee om?
Op een zonnige vrijdagochtend is Samir Fighil te vinden in een kleurrijke, met kerstdecoraties aangeklede brasserie in Nijmegen-Lent. De cabaretier, die tevens consulent is bij de intake van zorgjongeren bij WerkBedrijf Rijk van Nijmegen, vertelt onder het genot van een cappuccino over zijn loopbaan. Fighil is al sinds 2011 actief in de comedywereld en is momenteel druk met de try-outs voor zijn nieuwste show. Daarnaast organiseert hij de East Side Comedy Night, een cabaretinitiatief in Nijmegen dat elf jaar geleden van de grond kwam. Vol trots vertelt hij over deze comedyshow: ‘Ik zet me volledig in voor een divers publiek. Het doel is om de zaal een afspiegeling te laten zijn van de gehele samenleving.’
Tijdens zijn jeugd hadden zijn ouders het niet breed. ‘We trokken hierdoor naar elkaar toe en begonnen juist te lachen om de dingen die ons pijn deden.’ Hij groeide op in een Nijmeegse volkswijk met veel verschillende typen mensen. ‘Van die jonge gasten die op crossmotoren door de straat reden en buren met een bankstel in de voortuin.’ Deze personen begon hij voor de grap na te doen. Tegenwoordig haalt hij nog steeds inspiratie uit zijn omgeving: ‘Ik vertel graag verhalen met een boodschap, maar houd ze het liefst wel luchtig.’ Dit probeert hij ook te doen in zijn nieuwste show over FOMO. Dit is een fenomeen dat hij als consulent dagelijks terugziet bij jongeren, maar waar hij zelf ook mee kampt. Waarom grijpt dit onderwerp hem aan en hoe gaat hij er mee om?
FOMO door de ogen van een cabaretier
Fighil neemt persoonlijke ervaringen als leidraad voor zijn verhalen. Zo kwam hij bij het maken van zijn nieuwe show al snel uit bij FOMO. Het is een veelbesproken onderwerp en hij ervaart als consulent uit de eerste hand welke gevolgen het kan hebben voor jongeren. ‘Ik zie jongeren die in depressies terechtkomen omdat ze het idee hebben niet genoeg te presteren’, licht hij ontzet toe. FOMO is volgens Fighil de angst om iets mis te lopen of ergens niet bij te horen omdat je niet aan bepaalde standaarden kan voldoen. Hij trekt hiermee het fenomeen breder dan waar de afkorting letterlijk voor staat: ‘Mensen die cosmetische ingrepen ondergaan om aan een perfect plaatje te voldoen, dat is ook FOMO.’ Dergelijke perfecte plaatjes zijn op sociale media volop aanwezig, waardoor het lastig is om je er niet aan te spiegelen. Dit terwijl ze vaak mijlenver van de realiteit afstaan, weet ook Fighil. ‘Wij zouden nu ook een foto kunnen plaatsen dat we lekker aan het uitwaaien zijn in Dubai.’ Ter illustratie gooit Fighil zijn denkbeeldige haren naar achter en neemt hij een zwoele pose aan: ‘Iedereen zou het geloven.’
‘Met humor kan je ontzettend veel bereiken.’
De cabaretier ziet de gevolgen van FOMO overal terug en vindt het daarom belangrijk om het onderwerp bespreekbaar te maken. Dit doet hij aan de hand van humoristische verhalen. Tijdens de try-outs merkt hij hoe herkenbaar het onderwerp is voor zijn publiek: ‘Veel mensen vinden het goed dat ik het aankaart, omdat ze hun eigen gedrag erin terugzien.’ Hij betrekt bewust het publiek bij zijn show. ‘Ik vraag aan de zaal of ze zelf ervaringen hebben met FOMO.’ Zo ontstaan eerlijke gesprekken die hem duidelijk niet onberoerd laten. ‘Soms durven mensen ontzettend persoonlijke dingen te delen. Dan weet ik dat ik echt iets heb losgemaakt.’ Door het onderwerp op een open en eerlijke manier aan te vliegen, realiseren mensen dat hun eigen gedrag het resultaat is van FOMO volgens Fighil. Hij is blij met wat zijn show teweeg brengt: ‘Niet alle mensen weten voorafgaand aan de show wat FOMO inhoudt, maar naar aanleiding van mijn verhalen realiseren ze dat ze er zelf ook last van hebben.’
Dat Fighil ervoor kiest om een beladen onderwerp op een humoristische manier aan te snijden lijkt misschien contraproductief. Toch is de cabaretier ervan overtuigd dat een comedyshow een geschikt medium is om verandering teweeg te brengen: ‘Met humor kan je ontzettend veel bereiken.’ Dit merkt Fighil ook bij WerkBedrijf: ‘Alle resultaten die ik met jongeren boek komen mede door humor tot stand.’ Door moeilijke thema’s in een humoristisch jasje te steken, worden ze behapbaar. Eenzelfde mechanisme herkent Fighil in zijn shows: ‘Ik kan ontzettend veel kwijt in humoristische verhalen. Ik bespreek discriminatie, problemen in de zorg en sociaal onwenselijk gedrag.’ Thema’s die doorgaans onbesproken blijven, vinden zo toch weerklank bij een breed publiek.
‘Ik ben toch mezelf?’
In een wereld vol FOMO lijkt het voor de cabaretier soms onbegonnen werk om zich ertegen te verdedigen. Doordat Fighil omwille van zijn werk veel bezig is met sociale media, krijgt hij regelmatig de ogenschijnlijk perfecte levens van zijn vakgenoten voorgeschoteld. Hierdoor wordt hij geconfronteerd met wat hij mist, bijvoorbeeld als hij ziet dat collega’s zijn uitgenodigd voor bepaalde TV-programma’s. Lachend geeft hij toe dat het gevoel dat hij iets misloopt hem dan niet vreemd is: ‘Dan denk ik, shit, was ik daar maar bij.’ Dat we onszelf vaak spiegelen aan neppe, geïdealiseerde beelden van anderen, blijkt ook uit Fighils navraag bij de desbetreffende collega’s. ‘Naderhand hoor je dan: het was eigenlijk best wel saai.’
‘Dicht bij jezelf blijven is misschien wel de moeilijkste opgave voor een cabaretier.’
Alhoewel de FOMO van Fighil zich tegenwoordig weet te beperken, liep hij in de begindagen van zijn carrière tegen grotere problemen aan. Vanwege de druk om goed gevonden te worden, was hij vooral bezig met het pleasen van zijn publiek, programmamakers en recensenten. ‘Je wil gewoon leuk genoeg worden gevonden’, vertelt hij. Naarmate zijn carrière vorderde, begon zijn publiek steeds meer te veranderen. ‘Er kwamen veel witte mensen naar mijn shows omdat ik in steeds meer theaters begon te spelen.’ Fighil merkte dat dit publiek anders reageerde dan het multiculturele publiek dat hij gewend was. ‘Ze lachen niet om je grappen, maar komen naderhand naar je toe om je een complimentje te geven.’ Hij trekt een zuinig mondje en neemt een rechte houding aan. ‘Het was geweldig, Fighil!’ Hij wilde zich aanpassen aan wat hij dacht dat dit nieuwe publiek wilde horen. ‘Ik raakte mezelf kwijt en belandde in een hele moeilijke fase’, erkent Fighil ernstig. Deze periode gaf hem veel stof tot nadenken. ‘Andere cabaretiers zeiden tegen me: “Fighil, blijf jezelf.” Ik begreep dat eerst niet.’ Fighil verheft quasi-verontwaardigd zijn handen: ‘Ja, hallo, ik ben toch mezelf?’
Na bij zichzelf te rade gaan besloot Fighil dit advies toch ter harte te nemen. Hij ontdekte dat de shows die hij gaf om mensen te pleasen, hem niet blij maakten. Hij past zijn show nu niet meer aan op de verwachtingen van anderen en zoekt in zijn eigen omgeving naar verhalen waar humor in schuilt. ‘Dicht bij jezelf blijven is misschien wel de moeilijkste opgave voor een cabaretier, maar als het je eenmaal lukt, dan is het je grootste kracht’, vertelt Fighil geanimeerd. Volgens hem zijn authentieke verhalen juist het recept voor een succesvolle comedyshow. ‘Als mensen zien dat iets de realiteit is, krijg je positieve reacties. Je kan wel anderhalf uur uit je nek gaan lullen, maar dat voelen mensen aan.’ Authenticiteit is volgens Fighil overigens niet alleen binnen het comedyvak ontzettend belangrijk, maar iets waar iedereen zich op zou moeten focussen. Als je dicht bij jezelf blijft, trek je je minder aan van anderen. Dan is het makkelijker om de druk van FOMO het hoofd te bieden volgens Fighil. ‘Natuurlijk moet je je binnen de normen en waarden aanpassen, maar soms is het ook goed om je niet enkel sociaal wenselijk te gedragen en mensen te willen pleasen. Je moet staan waarvoor je staat.’
Dit artikel staat in ANS-krant 5.