Hebben cijfers kleuren? Kun je woorden proeven? En bestaat er een ‘normaal’? Met deze vragen wordt het publiek geprikkeld in Normality No More, een voorstelling waar drie gezelschappen samenkomen om dans, muziektheater en taal te fuseren tot een authentieke vertoning van het neurodivergente brein.
‘Zet uw telefoon aan’: zo begint de voorstelling, in contrast met de ‘normale’ gang van zaken. Dit geeft het publiek alvast een voorproefje van de absurditeit die deze voorstelling tekent. Er verschijnt een grote QR-code op het podium, via waar het publiek vragen mag beantwoorden over of je gelukkig bent, of mensen die buiten de norm vallen eng zijn en of er überhaupt een ‘normaal’ bestaat. Dit ‘normaal’ slaat op het thema van de voorstelling: neurodivergentie. In samenwerking met studenten van de UvA laten Conny Janssen Danst, Via Berlin en het Ragazze kwartet alle facetten van het neurodivergente brein op een overweldigende manier tot leven komen op het podium. Voordat de voorstelling echt begint, wordt de zaal toch nog vriendelijk verzocht om de telefoon op vliegtuigstand te zetten.
Chaos
Er zijn gelijk al veel prikkels zichtbaar: sommige spelers zitten, kijken, liggen verspreid op het podium. Anderen maken samen muziek en vooraan houden twee vrouwen een ogenschijnlijk eenzijdig gesprek. ‘Hoe gaat het?’ ‘Hoe ben je hier gekomen?’ ‘Ben je alleen of samen?’ vragen ze in verschillende talen. Een combinatie van prikkels zoals in deze eerste scène keert steevast terug in de voorstelling. Geluid in woorden of zang, muziekinstrumenten en dans voltrekken zich allemaal tegelijkertijd, waardoor het publiek haar aandacht nauwelijks over alle gebeurtenissen op het podium kan verdelen.
Soms is het toch even stil, wordt de aandacht van de kijker automatisch naar één spotlight geleid. Als een jongen de ruimte in loopt waar anderen al speels aan het dansen zijn, verstart het podium. De jongens kijken vol vrolijke afwachting naar deze nieuwkomer in hun spel, maar in plaats van meedoen met de speelse bewegingen, begint de jongen klanken van Schuberts Winterreisse te zingen. Hij is, met zijn mooie stem, anders dan de rest en hoort er dus niet bij. De jongens deinzen teleurgesteld terug en werpen het gezang vuile blikken toe. Hij eindigt alleen met zijn zang op het podium.
Deze scène staat in schril contrast met de voorgaande. Na al het geweld waar het publiek inmiddels aan gewend was, is het nu even doodstil op het podium. Met bombastisch fanfare-achtige instrumentaliteit wordt de verstilling abrupt onderbroken door een optocht van muzikanten die vanuit de coulissen in een rij naar de andere kant van het podium marcheren. De verstilling was tijdelijk, nu is de chaos weer terug. Alle scènes glijden moeiteloos in elkaar over en het publiek wordt van de ene chaos in de andere meegesleurd.
Beweging en geluid
Ook in de dans en beweging op het podium is chaos en vervreemding zichtbaar. Zo begint een danseres in de tweede scène een organische dans waarbij het telkens lijkt alsof één lichaamsdeel het hele lichaam aanstuurt. Met de crescendo van de muziek wordt de choreografie ook ongecontroleerder en zelfs panisch. Kenmerkend voor de dansers op het podium is dat de dansers zich vanuit een intern onderbuikgevoel geforceerd lijken te bewegen. Bijna alsof hun lichaam het gevoel en de gedachten moet vertalen in dans.
Van aardse percussie tot organische moderne dans met een meer klassieke achtergrond: de kijker wordt met de dansers meegezogen in het verhaal. Choreograaf Davide Bellotta creëert een gevarieerd beeld met de verschillende dansers. De afwisseling van partnerwerk met atoomreacties in groepsvorm, waarbij dansers hyperbewust op alle bewegingen in hun omgeving reageren, zorgt er zowel voor dat het publiek zijn aandacht erbij houdt als dat iedereen overprikkelt de zaal weer verlaat.
De muziek op het podium wordt verzorgd door het Ragazze kwartet. Voor Normality No More vormen ze een veelzijdige combinatie van instrumenten en muziekstijlen, met strijkers, soms een melodica en een creatieve percussionist die zelfs de muren gebruikt als ritmisch gereedschap. Speciaal voor deze voorstelling heeft het kwartet van Schuberts’ Winterreise een vernieuwde versie gecomponeerd waarmee de zangers de voorstelling aan elkaar rijgen.
Een spectrum van normaal
Elk persoon op het podium lijkt een eigen verhaal uit te beelden. Wat concreet dat verhaal is, blijkt alleen moeilijk vast te stellen. Dit omdat elk woord, elke beweging en elke muzieknoot symbool lijkt te staan voor iets dat open is voor eigen interpretatie. Het is dus niet geheel duidelijk of elk personage een andere vorm van neurodivergentie uitbeeldt en/of dat elke scène dit juist verandert.
Het is daarnaast lastig om de rode draad uit het verhaal te pikken. Maar misschien is dat juist de bedoeling: de chaos van het neurodivergente brein, gevierd in chaos op het podium en in het verhaal. Het is dan ook een grensvervagende voorstelling die het spectrum wil samensmelten met wat ‘normaal’ is. De terugkerende vraag blijft: wat is nou eigenlijk normaal?
Wanneer de volledige cast een buiging maakt en het applaus van het publiek in ontvangst neemt, moet het niet gekker worden: Ze komen niet één keer het podium op en af om te buigen, maar wel liefst vier keer. Hoewel de rode draad van het verhaal moeilijk zichtbaar was, blijft de jungle aan prikkels die neurodivergentie met zich meedraagt nog wel even nabroeien in het brein van het publiek.