Hoe ziet Nijmegen er in 2100 uit? Tijdens een LUX-debat in Museum De Bastei dromen we weg over de toekomst van onze geliefde stad. Van een overwoekerd Keizer Karelplein tot communicatie met dierlijke stadsbewoners via A.I.: Wat heeft het voor zin om na te denken over deze verre toekomst?
Een grote groep grijze koppen, typisch LUX-publiek, met hier en daar een verdwaalde student, verzamelt zich tussen het archeologisch erfgoed van Nijmegen in Museum De Bastei. In samenwerking met het Duurzaamheidscafé organiseert LUX een debat over de toekomst van Nijmegen. Niet de nabije toekomst, waar je al snel vervalt in beperkingen door politieke beslommeringen, maar de verre toekomst: Nijmegen in het jaar 2100. Van een georganiseerd en diepgravend debat zal het niet komen deze avond. Wel staat er een interactief, kleurrijk en gevarieerd programma klaar. Het wordt gepresenteerd door jonge, gepassioneerde medewerkers die kundig de verbinding leggen met het lichtelijk vergrijsde publiek.
Cyber-oma’s
Met uitzicht op de Waalbrug, gebogen onder een tekening van Nijmegen uit 1826 en zwevend boven de oude stadsruïnes, is er nauwelijks een plek voor te stellen die de eeuwigheid van Nijmegen meer ademt dan het café boven in Museum De Bastei. Hier krijgt het aan rode wijn nippende publiek de taak om vanuit verschillende perspectieven de belangen te verdedigen van stadsbewoners over 75 jaar. Er wordt een brede interpretatie van ‘stadsbewoners’ gehanteerd, want zelfs de Waal krijgt een stem en pleit uiteraard tegen verdere indamming van haar oevers. Ook toekomstige bevers en cyber-oma’s, want die heb je blijkbaar in 2100, krijgen op deze manier een stem in de stad van de toekomst. Leuk. Ook wordt er gesproken over ‘natuur-dienstplicht’, het idee dat mensen in de toekomst verplicht in de natuur zouden moeten werken. Een aantal voorstanders meldt zich, maar het grootste gedeelte van het publiek acht keuzevrijheid een groter goed. Ook vergroening van de stad komt aan bod en er wordt rekening gehouden met eventuele overstromingen, want onder het LUX-publiek bevinden zich weinig tot geen klimaatontkenners.
Marjolein Pijnappels, zelfbenoemd ‘toekomst-ecoloog’, begeleidt het publiek in deze interactieve sessie. Deelnemers mengen zich vanuit verschillende standpunten in komische discussies, die gaan over bevers, futen en bomen, en over cyber-oma’s. Kortom, een goede oefening om de stad eens vanuit onconventionele perspectieven te aanschouwen. Het publiek is warm, er wordt veel gelachen en de grijze koppen beginnen een beetje los te komen. De rode draad voor de toekomst van Nijmegen ligt wat het publiek betreft vooral bij duurzame thema’s, zoals vergroening, symbiose, en vrijheid. Er wordt rijkelijk gefantaseerd en Pijnappels benadrukt het belang hiervan. De wereld creëren we samen, is het motto. Iets dat door de zaal wordt beaamd.
The Matrix
Het volgende onderdeel van het programma vindt plaats in het mini-amfitheater van het museum onder begeleiding van ‘speculatief’ schrijver en dichter Daniël Olivier. Hij dicht en schrijft over speculatieve thema’s, ook wel science fiction. Met zijn weloverwogen woordkeuze en kunstzinnige uitstraling neemt hij het publiek kundig mee in filosofische contemplaties over begrippen als ‘erfgoed’ en ‘bewaring’. Niet zozeer gericht op het Nijmegen van de toekomst, maar op de toekomst in het algemeen. Wat laat je achter voor volgende generaties? Wat geven we door aan de toekomst?
Een filmfragment van The Matrix, een dialoog en een stuk poëzie ontlokt een intense discussie onder het publiek. Zou alles moeten worden gedocumenteerd in een bibliotheek en wie bepaalt wat er wel blijft bestaan en wat niet? Het is dan ook bij dit specifieke gedeelte van de avond waar ook de inmiddels ingedutte hersentjes van het publiek aan het werk worden gezet om de grensverleggende variëteit van perspectieven en zienswijzen een plek te kunnen geven.
A.I.-plaatjes vullen geen gaatjes
Het programma zou zijn hoogtepunt moeten bereiken bij de presentatie van een heuse stadskaart uit 2100, maar deze belofte blijkt een wassen neus. De kaart, bestaande uit de huidige stadskaart van Nijmegen en een aantal met A.I.-gegenereerde plaatjes van een groener Nijmegen, wordt kwakkelend uit de doeken gedaan. De begrijpelijk kritische vragen naar de achterliggende gedachten en inhoud van de kaart worden nonchalant weggewoven met het antwoord: ‘Nee, zo ver hebben we er niet over nagedacht’. Zo eindigt de avond ietwat teleurstellend.
De gepassioneerde gedrevenheid van de betrokkenen en de op sommige momenten doordachte inhoud maken echter veel goed. Vooral de filosofische beschouwingen over abstracte toekomstperspectieven en de concrete belangen van toekomstige stadsbewoners blijven hangen. Zo zet een LUX-debat je op je vrije woensdagavond toch maar even aan het denken, al blijft het bij wat oppervlakkig gefilosofeer. Wees er wel op voorbereid dat je als student tussen alle vijftigplussers lichtelijk uit de toon valt, zélfs, ietwat ironisch, bij een debat over het Nijmegen van de toekomst.