Van huisjesmelkers tot illegaal downloaden en van stagevergoedingen tot DUO: studenten komen het recht overal tegen. Op ANS-Online geeft Rechtswinkel Nijmegen-Oost maandelijks uitleg over juridische zaken waar studenten mee te maken krijgen. Deze keer: de gevaren van de algemene voorwaarden.
Linde heeft online een tas besteld. De webshop heeft echter laten weten dat de tas definitief uit het assortiment is en dat daarom de tas niet geleverd gaat worden. Als reactie daarop wil Linde de bestelling annuleren. De webshop wijst echter op de algemene voorwaarden, waarin staat dat een klant in geen enkele situatie de bestelling kan annuleren. Linde heeft dus nu én geen tas én het aankoopbedrag niet terug. Ze is erg pissig en wendt zich tot haar vriendin Noa die rechten studeert. Noa vertelt haar dat ze extra beschermd wordt door de wet, omdat zij een consument is. Dit betekent dat in sommige gevallen een bepaling uit de algemene voorwaarden ‘vernietigbaar’ is, en dat Linde deze bepaling kan vernietigen. De webshop kan in dat geval geen beroep meer doen op deze bepaling. Is de bepaling uit de algemene voorwaarden in het geval van Linde vernietigbaar?
Gebonden voordat je het door hebt
Voordat de vraag kan worden beantwoord moet er eerst worden vastgesteld of Linde überhaupt gebonden is aan de algemene voorwaarden. Het is vrij gemakkelijk om akkoord te gaan met de algemene voorwaarden. De lat ligt laag. Afhankelijk van de situatie kan het bijvoorbeeld al voldoende zijn als de webshop verwijst naar de algemene voorwaarden en Linde daartegen niet protesteert. Bovendien maakt het niet uit of Linde de inhoud van de algemene voorwaarden kent. Ook als zij de algemene voorwaarden accepteert zonder te lezen, is zij daaraan gebonden. In Lindes situatie heeft de webshop inderdaad verwezen naar de algemene voorwaarden en zij is daarmee akkoord gegaan. Dit betekent dat zij gebonden is aan de algemene voorwaarden.
Geen paniek
Linde is weliswaar gebonden aan de algemene voorwaarden, maar dat is nog geen reden voor paniek. In twee gevallen kunnen bepalingen in de algemene voorwaarden vernietigbaar zijn. In dat geval kan Linde zich alsnog verlossen van deze bepalingen. Dat doet ze door schriftelijk of mondeling aan de webshop te laten weten dat ze de bepalingen vernietigt, of ze kan naar de rechter stappen.
Ten eerste moet Linde een redelijke mogelijkheid hebben gehad om kennis te nemen van de algemene voorwaarden. Voor of tijdens het kopen van de tas moet Linde de algemene voorwaarden kunnen inzien. Dat kan in fysieke vorm of online. Als een overeenkomst online is gesloten, dan mogen de algemene voorwaarden ook online beschikbaar worden gesteld. Voor overeenkomsten die fysiek gesloten zijn, moeten de algemene voorwaarden in beginsel in fysieke vorm verstrekt worden. De algemene voorwaarden mogen ook online verstrekt worden, maar dan moet de consument toestemming hebben gegeven. Als de algemene voorwaarden niet fysiek of online verstrekt kunnen worden, is het ook voldoende als de algemene voorwaarden op verzoek van de consument worden toegezonden of als de consument de algemene voorwaarden kan inzien bij bijvoorbeeld de Kamer van Koophandel.
Voordat Linde de bestelling kon plaatsen, moest zij akkoord gaan met de algemene voorwaarden. Via een hyperlink kon zij deze algemene voorwaarden openen en downloaden. Linde heeft dus een redelijke mogelijkheid gehad om de algemene voorwaarden in te zien.
Overvloed aan lijsten
Er blijft nog één belangrijke optie over voor Linde. Algemene voorwaarden kunnen tot slot vernietigbaar zijn als zij ‘onredelijk bezwarend’ zijn voor de consument. Linde kan wederom de bepaling vernietigen door dit mondeling of schriftelijk aan de webshop te laten weten. De webshop kan echter betwisten dat de bepaling onredelijk bezwarend is. Vaak is de volgende stap dan de rechter. De rechter beoordeelt of een bepaling onredelijk bezwarend is en kijkt hierbij onder andere naar de aard en de inhoud van de overeenkomst, de belangen van beide partijen en de omstandigheden van het geval.
Nu weet Linde nog steeds niet precies waar ze aan toe is. Gelukkig zijn er lijsten in de wet die meer houvast geven, voor zowel Linde als de rechter. Die lijsten zijn opsommingen in de wet van bepalingen die in algemene voorwaarden opgenomen kunnen worden. Wij kennen de zwarte, de grijze en de blauwe lijst.
De zwarte lijst bestaat uit bepalingen die per definitie onredelijk bezwarend zijn, terwijl de grijze lijst uit bepalingen bestaat waarvan vermoed wordt dat ze onredelijk bezwarend zijn. Als de bepaling op de zwarte lijst staat, kan Linde die sowieso vernietigen. De webshop kan daar niks tegen in brengen. Dat is anders bij de grijze lijst. Als de bepaling op de grijze lijst staat, moet de webshop bewijzen dat de bepaling niet onredelijk bezwarend is. De blauwe lijst geeft Linde en de rechter slechts een indicatie dat een beding onredelijk bezwarend is. Als een bepaling voorkomt op de blauwe lijst betekent dit niet automatisch dat het oneerlijk is. Bij de beoordeling gebruikt de rechter de lijst meer als een richtsnoer.
In het geval van Linde volgt uit de algemene voorwaarden dat zij in geen enkele situatie de overeenkomst mag beëindigen. Deze bepaling staat op de zwarte lijst, wat betekent dat ze de bepaling kan vernietigen.
Eind goed, al goed
Als in de kleine lettertjes jouw rechten als consument worden beperkt, ga dan niet bij de pakken neerzitten. In sommige gevallen kun je nog onder de algemene voorwaarden uitkomen, ook als je er in principe wel aan gebonden bent. Soms zijn bepalingen uit algemene voorwaarden namelijk vernietigbaar. Dat is onder meer het geval als je geen redelijke mogelijkheid hebt gehad om kennis te nemen van de algemene voorwaarden of als de algemene voorwaarden onredelijk bezwarend zijn. Linde kan gelukkig de bepaling uit de algemene voorwaarden vernietigen, omdat die bepaling op de zwarte lijst staat. Dat heeft tot gevolg dat zij wel de bestelling kan annuleren.
Dreig je, net als Linde, de dupe te worden van de algemene voorwaarden? Kom dan langs bij Rechtswinkel Nijmegen-Oost en misschien kun jij ook de algemene voorwaarden vernietigen.