Van huisjesmelkers tot illegaal downloaden en van stagevergoedingen tot DUO. Studenten komen het recht overal tegen. Op ANS-Online geeft Rechtswinkel Nijmegen-Oost maandelijks uitleg over juridische zaken waar studenten mee te maken krijgen. Deze keer: de vrijheid in het geven van een voornaam.
Stel je voor: je komt op campus aan en iemand stelt zich voor met de naam X Æ A-12. Dat spreek je uit, op zijn Amerikaans natuurlijk, als ‘eks-esj-ee-twelve’. Je barst in lachen uit en vraagt hoe diegene ‘echt’ heet. Vervolgens vertelt hij dat dat zijn echte naam is. Awkward!
Hoewel het absurd klinkt, is het toch een situatie waar het zoontje van Elon Musk en zijn partner Grimes aan zal moeten wennen. Na veel gedoe met de staat Californië werd het uiteindelijk X AE A-XII. Het teken ‘Æ’ en de ‘12’ mochten dus niet in de voornaam. X AE A-XII staat vooralsnog een leven vol stotterende docenten en ongemakkelijke ontmoetingen te wachten. Wellicht fantaseer je zelf wel is over dit soort namen of vraag je je vooral af hoe dit soort namen überhaupt zijn goedgekeurd. Het wekt hoe dan ook een interessant vraagstuk op voor de student, namelijk: hoever strekt de vrijheid in het geven van namen in Nederland?
Het uitgangspunt
In Nederland geldt de regel dat de keuze van voornamen niet ‘ongepast’ mag zijn. Ook mag de voornaam niet gelijk zijn aan een bestaande achternaam, tenzij die achternaam een gebruikelijke voornaam is. Een voorbeeld van dit laatste is de naam ‘Paul’. Die naam kan zowel een voornaam als een achternaam zijn. Of een voornaam ongepast is, wordt bepaald door de ambtenaar van de burgerlijke stand. Deze persoon verwerkt zaken als voornaam, huwelijk of overlijden in de burgerlijke stand.
De goedkeuring van een voornaam is een vrij subjectieve toets.
In Nederland komt het niet vaak voor dat een naam ongepast is en is de vrijheid in het geven van een naam redelijk ruim. De ambtenaar van de burgerlijke stand mag ‘geestige’ namen, waarvan het kind later in zijn leven alleen maar last kan ondervinden, weigeren. Het verschilt per ambtenaar wat deze al dan niet gepast vindt als voornaam. Hierdoor is de goedkeuring van een voornaam een vrij subjectieve toets. Zo werd bijvoorbeeld de naam B’Elanna, eerst geweigerd door de ambtenaar, uiteindelijk geaccepteerd door de rechter. Deze naam doet wellicht een belletje rinkelen: hij verwijst namelijk naar het personage dat half Klingon en half mens is uit de sciencefictionserie Star Trek. Het karakter heeft duidelijk een grote impact gehad op de ouders.
Help! Voornaam is afgewezen, wat nu?
Of een naam uiteindelijk door de beugel kan, kan worden beoordeeld aan de hand van twee vragen. Namelijk of er met een voornaam een maatschappelijk belang wordt geschaad en of het kind later aan maatschappelijk verkeer zal kunnen deelnemen. Deze twee voorwaarden dienen in eerste instantie ook door de ambtenaar te worden meegenomen, maar die kan het mis hebben.
Gelukkig leiden er meerdere wegen naar Rome en kan de kaart van de rechter ook nog getrokken worden. Dit gebeurde in het opmerkelijke verhaal van Panter Fonny Miracle of Love uit Amsterdam. ‘Panter’ zou de eerste voornaam vormen, ‘Fonny’ de tweede en ‘Miracle of Love‘ de derde. In eerste instantie werd de derde voornaam afgewezen. De ouders hadden geen alternatief voorgesteld en de ambtenaar gaf het kind zelf een naam die zoveel mogelijk aan de wensen van de ouders voldeed, namelijk enkel ‘Miracle’. De koppige ouders waren het hier niet mee eens en stapte naar de rechter, waarna de ouders uiteindelijk in het gelijk werden gesteld.
Wordt er met de voornaam een maatschappelijk belang geschaad, en kan het kind later aan het maatschappelijk verkeer deelnemen?
X AE A-XII in Nederland?
Of de naam X AE A-XII in Nederland toegestaan zou zijn is een lastige vraag. Er is een zekere vrijheid in het geven van namen, maar toch kunnen de ambtenaar van de burgerlijke stand en de rechter de pret nog bederven. Of de naam ongepast is en of deze het maatschappelijke belang van het kind schaadt, laat ruimte over voor subjectieve interpretatie. Mocht je het weergaloze geluk hebben iemand met een naam als X AE A-XII te treffen in de collegebanken of denk je zelf na over een dergelijke naam voor je kind? Dan weet je nu hoe dat proces werkt dat erachter schuilt. Wie trouwens op voorhand gesteggel met de rechter wil voorkomen, kan ook altijd nog voor de veilige optie gaan: met Annie of Jan weet je sowieso dat het kan.