Zaterdag 5 februari stond een enorme massa studenten op het Museumplein in Amsterdam om samen één ding te eisen: compensatie. ANS sprak daar met verschillende studenten en afgestudeerden over hun redenen om te gaan protesteren.
Het leenstelsel is met het huidige regeerakkoord afgeschaft. Voor veel (toekomstige) studenten is dit een bron van vreugde, maar degenen die een studieschuld hebben opgebouwd maken zich zorgen over de beloofde compensatie. Veel van hun gingen zaterdag daarom protesteren voor meer compensatie. Volgens de FNV en LSVB, de organisatoren van het protest, waren er ongeveer zes- tot zevenduizend mensen aanwezig. Dit maakt het compensatieprotest een van de grootste studentenprotesten in tien jaar tijd volgens hen.
De oneerlijkheid van het systeem
Veel studenten zijn het erover eens dat de huidige compensatieregeling die de overheid aanbiedt niet voldoende is. Met name geven er veel aan dat het probleem in de oneerlijkheid van deze regeling ligt. Zo stelt ook Willemijn (23, net afgestudeerd van Algemene Cultuurwetenschappen, RU): ‘Ik zit met mijn studieschuld in de pechgeneratie. We hebben een achterstand die degenen voor en na ons niet zullen hebben’, zegt ze terwijl er op de achtergrond leuzen voor eerlijke compensatie worden geschreeuwd.
Ook Tom (28, Kunstmatige Intelligentie, RUG) staat hier vooral omdat hij het huidige systeem als oneerlijk ziet. Zelf kan hij gelukkig zijn studie bekostigen zonder lening, maar vindt hij dat anderen ook zonder schulden zouden moeten kunnen afstuderen. ‘Iedereen heeft recht op goed onderwijs zonder zijn toekomst daarmee gelijk te belasten’, zegt Tom stellig. Hij maakt een vergelijking met het voormalige onderwijssysteem in Siberië, waar zijn vriendin vandaan komt: ‘Haar grootouders hebben daar gratis kunnen studeren zonder enige financiële zorgen. Mijn eigen grootouders komen uit het Groningse platteland en hebben die kansen nooit gehad. Tegenwoordig is studeren gelukkig voor veel meer mensen mogelijk, maar het creëert nog steeds ongelijkheid.’
Hoe moeten we compenseren?
De aanwezige demonstranten zijn het erover eens dat er compensatie moet komen, maar verschillen in mening over hoe hier vorm aan moet worden gegeven. Voor de net afgestudeerde Nadia (25, Multimedia design, Avans Breda) zou een gelijke hoeveelheid aan de basisbeurs die in het studiejaar 2023/2024 wordt ingevoerd een eerlijke compensatie zijn. Volgens haar zou dit ongeveer 14.000 euro zijn voor elke student. ‘Als alleen dat bedrag al van mijn schuld af gaat, zou dat enorm helpen met het krijgen van een hypotheek’, vertelt ze terwijl een spreker van het CDA onder gejoel probeert uit te leggen waarom er amper geld is voor meer compensatie. ‘Ik werk nu fulltime, maar nog steeds zal ik geen grotere ruimte kunnen vinden in de nabije toekomst omdat ik geen fatsoenlijke hypotheek kan krijgen. Die 14.000 euro maakt waarschijnlijk het verschil tussen een hypotheek van 110.000 en 150.000.’
Anderen, zoals Jean (24, Heritage Studies, UVA), zeggen dat de volledige studieschuld moet worden gecompenseerd. ‘Als we de studieschuld niet compleet kwijtschelden, dan gaan we een onhoudbare toekomst tegemoet’, stelt hij vast. Op de achtergrond zingen Gotu Jim en Hang Youth dat ze hun Stufi nooit gaan terugbetalen terwijl Jean verder gaat: ‘Niet alleen de studenten zelf, maar de hele maatschappij gaat eraan kapot als een miljoen mensen straks met zo’n achterstand aan marktwerking worden overgelaten.’
De toekomst van de studentenbeweging
Geen van hen denkt echter dat de strijd voor eerlijk compensatie op welke manier dan ook met dit protest is gewonnen. Willemijn ziet het redelijk pessimistisch in. ‘Normaal gesproken ben ik echt een optimist, maar ik denk niet dat we binnenkort eerlijke compensatie zullen krijgen. Ik heb weinig vertrouwen in de huidige politiek om eerlijk te zijn,’ vertelt ze met een ironisch lachje. ‘Misschien komt er een kleine verhoging van het bedrag, maar rechtvaardige compensatie zit er denk ik niet in.’ Jean deelt dit gebrek aan vertrouwen in de politiek: ‘De partijen hebben allemaal mooie praatjes, maar daar komt niet veel van’, zegt hij terwijl Laurens Dassen het podium betreedt en door veel mensen wordt uitgejouwd. Volgens Jean moet die compensatie er toch wel echt komen: ‘Ik zie geen andere manier waarop we als Nederland deze situatie gaan oplossen.’
Er hangt die zaterdag echter niet alleen maar pessimisme in de lucht. ‘Het positieve van dit protest zie je op de lange termijn. De studentenprotest worden steeds groter en groter’, vertelt Tom met een glimlacht. Terwijl de stoet door de straten van Amsterdam marcheert, vertelt hij verder. ‘Door de groei van de studentenbeweging, groeit ook het bewustzijn van studenten. Ze realiseren zich steeds meer hoe ze worden benadeeld door dit systeem, maar ook dat ze hier iets aan kunnen doen’, stelt de goedgemutste Groninger.