Mara Burgstede houdt de media scherp in de gaten: van de Volkskrant tot de Linda. In haar column geeft ze op gepeperde wijze haar ongezouten mening over het gedrag van de pers. Hierdoor komt ze ook tot inzichten over haar eigen standpunten.
Steeds vaker gebruiken politici filmpjes om te knippen en plakken om zo hun punt te maken binnen hun eigen bubbel. Arjen Lubach kaartte al eens aan dat een filmpje van Forum voor Democratie een antwoord bevatte van Pieter Omtzigt op een andere vraag dan de vraag die werd gesteld in het filmpje. Thierry de held, Pieter de hakkelende sukkel. Khadija Arib, Tweede Kamervoorziter, sprak hierover haar frustratie uit. Ook journalisten zouden dit vaker zouden moeten doen: politici uitdagen hun uitspraken te onderbouwen en vooral geen kritiekloos podium bieden aan emotionele grootsprekerij. Arib, zelf politicus, doelt hier met name op de zelfgemaakte montages op social media.
Deze jammerlijke traditie wordt echter ook aangehangen door grote mediaplatforms. Zo kopte de NOS een aantal weken geleden ‘Trump: vaccin mogelijk binnen drie of vier weken’. Een feitelijke onjuistheid wordt in een kop geplaatst terwijl de NOS weet dat veel mensen slechts de kop gaan lezen op Twitter of op Facebook. Uit de zin zelf blijkt op geen enkele manier dat het om een onwaarheid gaat. De redactie zal er wel vanuit gaan dat mensen bij Trump meteen aan leugens en bedrog denken. Hoewel je ook kan twijfelen aan de nieuwswaardigheid van deze uitspraak, vraag ik me met name af waarom de redactie niet heeft gekozen voor een titel als ‘Trump pretendeert ten onrechte in korte tijd een vaccin te hebben’. Je kunt wel denken dat je er niet in trapt, maar toen ik mijn moeder appte ‘Ja, ik ben positief’, moest ze toch echt de rest van het appgesprek lezen om te snappen dat het over een tentamen ging en dat ik niet ziek was.
‘De journalistieke machtscontrole is handig te omzeilen.’
Wat mij betreft doet de NOS twee dingen fout: allereerst moeten ze stoppen met koppen om clicks te verzamelen. Daarnaast moeten onwaarheden in een onafhankelijk nieuwsplatform ondubbelzinnig herkenbaar zijn op tijdlijnen en andere platforms, en daarmee dus in koppen. Maar het probleem gaat helaas verder dan dit. In een wereld waar fake news alomtegenwoordig is zijn we het eens dat het de taak is van journalisten om te factchecken. Factchecken is recht door zee – en dan niet zoals Rita Verdonk dat was– en controleerbaar, waardoor we er als nuchtere Nederlanders tevreden mee zijn. Factchecken in de meest rechtlijnige vorm is echter niet genoeg om onwaarheden te bestrijden. Deze journalistieke machtscontrole is nu echter handig te omzeilen: zodra je een woord met emotionele lading gebruikt haal je juist eerder een headline omdat het platform dan ook meer clicks bereikt.
Een voorbeeld aan de hand van onze eigen blonde halfgod: ‘Emoties bij zaak-Wilders lopen hoog op: ‘Veel corrupter wordt het niet”. In deze kop wordt kritiekloos de suggestie gewekt dat de Nederlandse rechtspraak corrupt is. Als dat zo zou zijn zou ik ook meteen op het Malieveld gaan staan! Gelukkig wordt in het artikel zelf uitgebreid podium geboden aan het OM om dit te weerleggen. Maar met de huidige scrollcultuur en het enorme tempo waarin nieuws op je tijdlijn wordt gesmeten, houdt het oude argument dat mensen door de schok in elk geval klikken en dan wel de waarheid lezen geen stand. Het is tijd voor Nederlandse journalisten om te stoppen met koppen puur als shock value te gebruiken en politici aan te gaan pakken op de inhoud, omdat ze hierbij juist niet hun doel bereiken. En ik moet mijn moeder betere appjes gaan sturen.