Mara Burgstede houdt de media scherp in de gaten: van de Volkskrant tot de Linda. In haar column geeft ze op gepeperde wijze haar ongezouten mening over het gedrag van de pers. Hierdoor komt ze ook tot inzichten over haar eigen standpunten.
Ook ik moet toegeven dat ik deze tweede lockdown ben gevallen voor TikTok. ’s Avonds in bed is niets ontspannender dan flitsende filmpjes kijken. Het razende algoritme van het medium maakt de video’s steeds meer naar mijn wensen. Al snel schotelde het me AstroTikTok voor, waar mij in luttele seconden wordt uitgelegd wat het zijn van een Kreeft voor mij betekent. Na wat overpeinzingen in de ochtend begon ik mij echter zorgen te maken over deze astrologie voor de bühne.
Voor mij begon het met onschuldige filmpjes die mij verklaarden dat mijn sterrenbeeld betekent dat ik op Zeus lijk en dat mijn Harry Potter-afdeling toch echt Ravenklauw is. De honger naar een antwoord is onverzadigbaar: als ik zie dat er een TikTok gaat over de beste match voor een Waterman móét ik weten hoe dat bij de Kreeft zit. Astro TV was vroeger iets voor Draadstaal om belachelijk te maken: ‘Eric, doe rustig!’. Nu is er een Instagramesthetiek overheen gegoten waar het gemiddelde PR-bureau een puntje aan kan zuigen.
Toen ik brugklasser was racete mijn vingers in de meidenblaadjes ook altijd als de brandweer naar de horoscoop achterin. Wat zou mijn crush immers van mij vinden, en kreeg ik een zakgeldverhoging? Toen ik wat ouder werd en het online universum betrad kwam ik echter op uitspraken die minder onschuldig zijn: het feit dat ik kennelijk een vechtrespons heb in gevaarlijke situaties en dat ik in relaties een onderdanig type zou zijn. Als ik mij naar deze verklaringen ga gedragen kan ik mijn verantwoordelijkheid afschuiven en denk ik minder na over mijn gedrag.
Door de onzekerheid van de crisis is het voorspellen van de toekomst steeds aantrekkelijker geworden. Hoe populair het idee van de invloed van hemellichamen begint te worden werd verzegeld met een filmpje waarin Lieke van Lexmond en haar zusje verklaarden dat de terroristische aanval op het Capitool logischerwijs volgt uit de verschuiving van Mars. De media pakken het op en het filmpje werd onderwerp van de dag.
De redacties van de tienerblaadjes waren ook geen experts maar het bereik was veel kleiner. Dat mensen zoeken naar dit soort verklaringen is niet gek omdat het onzekere tijden zijn en simpele verklaringen voor complexe onderwerpen fijn zijn. Het gaat mis zodra de astrologie je gaat vertellen wat in je persoonlijke leven gaat gebeuren of te verklaren valt. De stand van de sterren ondermijnt verantwoordelijkheid en omstandigheden genadeloos. Astrologie geeft het jonge publiek van nieuwe sociale media excuses om gedrag te tolereren van anderen en zelf excuses te vinden voor gedrag wat ze vertonen. Daarnaast worden factoren van buiten waar jij niks aan kan doen ook ondermijnd, dat is immers geen toeval maar volstrekt logisch. Dat je vriend je heeft verlaten komt natuurlijk omdat hij een Waterman is en jij een Stier en met die Maagd uit je klas gaat het nooit wat worden!
Natuurlijk zijn gedachte-experimenten over de toekomst grappig, maar er kunnen ook vervelende gevolgen aan zitten. Er wordt een gevolg getrokken uit de stand van het heelal op het moment van je geboorte. Daar zit een pretentie van waarheid in die een deterministische aanname bevat. Toen de zusjes van Lexmond het nog hadden over een geschikte tijd voor een kappersbezoek was dit een vrij schadeloos idee. Toen ze daarentegen aanslagen op het Capitool verstopten achter de energie van het universum gingen ze te ver: de echte oorzaken van toenemend geweld worden onderkend.
Astrologie werkt in een algoritmisch medium, waardoor vloggers en influencers over elkaar struikelen om sterrentovenarij in hun feed opnemen. Als iets immers een hit is, is het aantrekkelijk ook dat soort content te maken en dat levert weer advertentie-inkomsten op. Een neerwaartse spiraal die over steeds heftigere onderwerpen spreekt is het destructieve gevolg. Het kapitalistisch algoritme heeft weer een geniepige manier gevonden om tieners te ontdoen van hun geld in ruil voor agenda’s, edelstenen en sieraden die noodzakelijk zijn om correct met de maanstand om te gaan.
Jonge mensen moeten leren dat sommige omstandigheden rottig maar onvermijdbaar zijn en dat iedereen verantwoordelijk is voor diens eigen daden. Astrologie is geen onschuldige bezigheidstherapie, maar een slechte les in moraliteit en zelfreflectie.