In de Tweede Kamer werd eergister gedebatteerd over de werving van internationale studenten. Het merendeel van de Kamerleden vindt de huidige instroom te groot. Ook Robbert Dijkgraaf, minister van Onderwijs, wil de toestroom verminderen en werkt daarom aan nieuwe wet- en regelgeving.
Op dinsdag 31 januari vond een debat plaats in de Tweede Kamer over de werving van internationale studenten. Verschillende Kamerleden braken tijdens het debat los over de huidige toestroom van internationale studenten en de negatieve gevolgen hiervan. De algemene tendens is dat de instroom moet worden beperkt. Minister Dijkgraaf stemt hiermee in en kondigde de komst van nieuwe wet- en regelgeving aan. De tijdelijke wervingsstop die Dijkgraaf eind vorig jaar aankondigde zal blijven tot de nieuwe visie is uitgewerkt en besproken met de Kamer. De brief van Dijkgraaf hierover wordt medio maart verwacht.
Voor de nieuwe wetgeving zal maatwerk nodig zijn omdat er vooral in de Randstad sprake is van grote aantallen internationale studenten. Dat ondervindt de Radboud Universiteit (RU) ook. Het percentage internationale studenten is ongeveer 12 procent, net als vorig jaar. ‘Dat is relatief laag ten opzichte van andere Nederlandse universiteiten’, laat Elco van Noort, beleidsmedewerker Education Affairs, weten. Daarnaast is het landelijke aandeel internationale studenten volgens hem dit jaar met 7,5 procent gestegen, terwijl er geen sprake was van groei aan de RU. Afgelopen jaar liet de universiteit nog weten geen beperking op de instroom van internationale studenten te willen omdat ze waarde ziet in internationalisering en het aandeel internationals niet hoog is. Ondanks de oproep van Dijkgraaf en de mogelijke nieuwe regelgeving blijft de RU achter deze opinie staan.
Toestroom
Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek stonden er vorig jaar 80,4 duizend internationale studenten ingeschreven bij Nederlandse universiteiten. In 2006 waren dit nog 12,5 duizend. De meerderheid van de Tweede Kamer vindt dat de toestroom uit de hand loopt en in november werd de motie aangenomen over het stoppen met actief werven van internationale studenten. Dijkgraaf heeft destijds de Universiteiten van Nederland opgeroepen om daarmee te stoppen tot de komst van nieuw beleid.
De Kamerleden spreken over meerdere negatieve gevolgen van het grote aantal internationale studenten aan Nederlandse universiteiten. Zo werd tijdens het debat het huisvestingsprobleem genoemd en het feit dat publieke financiering wordt gebruikt om de kosten van al die studenten te betalen. Verder heersen er in de Kamer ook zorgen over het taalbeleid van universiteiten. De verengelsing neemt toe en volgens Dijkgraaf heeft de Onderwijsinspectie weinig zicht op of opleidingen terecht in het Engels worden gegeven. Volgens het CDA is de Nederlandse taalvaardigheid van studenten van belang en ook Dijkgraaf stelt dat het behouden van de Nederlandse taal in het onderwijs en de wetenschap belangrijk is. Een andere zorg is dat Nederlandse studenten worden verdrongen en niet terechtkomen bij hun studiekeuze door concurrentie met internationals. Tot slot is Dijkgraaf zelf van mening dat de kwaliteit van het hoger onderwijs onder druk staat door de internationalisering. Hij noemt te volle collegezalen en extra begeleiding van internationale studenten dat ten koste zou gaan van het welzijn van Nederlandse studenten en de kwaliteit van het onderwijs.
Volgens sommige Kamerleden is de toenemende internationalisering van universiteiten niet nodig. ‘De universiteiten hebben die internationalisering niet nagestreefd om het niveau van wetenschap te verhogen’, zei PVV-Kamerlid Harm Beertema tijdens het debat. ‘Het is een verdienmodel en een concurrentiestrijd om zo veel mogelijk studenten binnen te harken.’ VVD-Kamerlid Hatte van der Woude stelde dat voornamelijk in bepaalde sectoren geen internationale instroom nodig is. In de zorg en techniek kan Nederland buitenlandse studenten gebruiken vanwege de arbeidsmarkttekorten, maar voor psychologie en economie zijn internationale studenten volgens haar niet nodig.
Maatwerk
Sommige Kamerleden pleiten voor maatwerk wat betreft de regelingen voor de werving van internationale studenten. Grote aantallen internationals zijn namelijk vooral een probleem voor universiteiten in de Randstad. Zo stelde PvdA-Kamerlid Habtuma de Hoop dat krimpregio’s de mogelijkheid moeten houden om internationale studenten te werven omdat de infrastructuur van deze regio’s anders onder druk komt te staan. Daarnaast kan maatwerk de toestroom zo reguleren dat in sectoren die met tekorten kampen wel extra internationale studenten terechtkomen en sectoren zonder tekorten niet.
SP-Kamerlid Peter Kwint wees tijdens het debat op de gevaren van maatwerk. Door uitzonderingen te maken voor bepaalde sectoren of universiteiten zou het gevaar op de loer liggen dat iedereen zich als uitzondering gaat zien. Dijkgraaf onderkende dat gevaar: ‘Als we te veel uitzonderingen maken, is maatwerk zinloos geworden.’
Regelgeving
Dijkgraaf hoopt met nieuwe wet- en regelgeving te kunnen voorkomen dat er meer internationale studenten bij komen. Deze wetgeving zal voornamelijk gefocust zijn op capaciteitsbeheersing. De minister overweegt ook een regeling waarbij opleidingen die zowel een Nederlands als Engels traject hebben een numerus fixus krijgen op het Engelse traject. Zo blijven opleidingen toegankelijk voor Nederlandse studenten en kan het aantal internationale studenten worden beperkt. Tot slot wordt nagedacht over een noodrem voor opleidingen waar veel studenten van buiten Europa op af komen.
In maart zal de minister met een brief komen waarin hij zijn visie op het onderwerp bespreekt. Daarin zal ook worden uitgelegd hoe de regie eruit komt te zien. Dijkgraaf denkt zelf na over de centrale regie waar hij onderdeel van uit wil maken om zo grip te hebben op de uitzonderingen die worden gemaakt. Daarnaast zal de minister in de brief strengere regels verkondigen voor universiteiten over het aanbieden van Engelse opleidingen.
Radboud Universiteit
De RU heeft geen last van een grote instroom internationale studenten. ‘Voor internationale masterstudenten en promovendi vissen Nederlandse universiteiten in een beperkte vijver. Het aandeel van de RU is nu relatief klein’, aldus Van Noort. Er is juist een regionale wens om meer internationaal talent aan te trekken. ‘In het algemeen dragen internationale studenten fors bij aan de economie, het nationaal inkomen en de reputatie van Nederland. Datzelfde geldt voor Nederlandse studenten maar hun aantallen nemen in onze regio af.’ Om internationaal talent aan te trekken heeft de universiteit geholpen met de opzet van het Lifeport Welcome Centre dat hierbij zou moeten helpen.
‘Ik betreur het signaal dat uitgaat van een internationale wervingsstop’, aldus Van Noort. ‘Een goede universiteit heeft per definitie een internationale dimensie.’ Het helpt een universiteit volgens hem namelijk aan een internationaal imago, een brede blik en meer diversiteit en kwaliteit. Daarnaast spelen de bovenstaande problemen hier niet volgens Van Noort. ‘Met betrekking tot huisvesting slagen we er in een beperkte groep tijdelijk huisvesting te bieden.’ Daarnaast is er op de RU geen sprake van een verdringing door internationale studenten. Van Noort vraagt zich echter af of op universiteiten die hier wel mee kampen de oplossing is om geen internationale studenten te werven. ‘Is het niet het kind met het badwater weggooien?’, vraagt hij zich af. Hij pleit daarom net als sommige Kamerleden voor maatwerk: ‘Biedt universiteiten de mogelijkheden te werven op terreinen waar er tekorten zijn, en te beperken waar dat nodig is.’