De gewelddadig afgelopen pro-Palestina demonstratie op de Radboud-campus van 7 mei heeft veel emoties losgemaakt. Tijdens een vergadering van de Nijmeegse gemeenteraad op woensdag 14 mei, stelden verschillende gemeenteraadsleden kritische vragen aan burgemeester Hubert Bruls over het gewelddadige politieoptreden.
Wat begon als een vreedzame optocht van de actiegroep Nijmegen Encampment, eindigde afgelopen woensdag in een chaotische en gewelddadige confrontatie met de politie. Drie studenten werden gearresteerd, één van hen raakte zwaargewond na een hondenbeet. De inzet van geweld leidde niet alleen tot geschokte reacties op de campus maar ook in de Nijmeegse politiek. PvdA, GroenLinks, SP en de Partij van de Dieren vroegen de gemeente tijdens de ‘politieke avond’, die iedere woensdag in het stadhuis plaatsvindt, om opheldering over de gebeurtenissen. Tijdens zo’n avond voert de gemeenteraad debatten, neemt ze besluiten en mogen inwoners bij de raad inspreken.
‘Faciliteer protest, niet repressie’
Voorafgaand aan de politieke avond deden raadsleden Marieke Smit (GroenLinks) en Mika Kraft (PvdA) hun verhaal over het politiegeweld. Smit noemde het optreden ‘heftig en afschuwelijk’ en waarschuwde voor de criminalisering van demonstranten: ‘Het is geen kleinigheidje als iemand vanwege zijn/haar protest in het ziekenhuis belandt.’ Kraft benadrukte dat ‘Als je ziet wat een politiehond aanricht, is dit binnen het politiearsenaal bijna vergelijkbaar met een vuurwapen.’ Disproportioneel wat hem betreft.
‘Demonstraties zijn het ventiel van de samenleving. Die moet je faciliteren, niet tegenhouden’, liet Kraft weten. Volgens hem draagt de opstelling van de gemeente bij aan een klimaat waarin protest te snel als een probleem wordt gezien. Hij pleit ervoor om als gemeente studentenprotesten anders te benaderen: faciliterend, de-escalerend en in overleg met alle betrokken partijen. Als dit op de cruciale momenten niet lukt, ‘dan is het demonstratierecht in Nijmegen niet sterk,’ concludeerde hij neerslachtig.
‘Demonstraties zijn het ventiel van de samenleving. Die moet je faciliteren, niet tegenhouden.’
PvdA, GroenLinks, SP en de Partij van de Dieren stelden gezamenlijk mondelinge vragen aan de burgemeester. Hierin vroegen ze hem onder meer welke houding hij de gemeente aan wil zien nemen in het faciliteren van demonstraties. Ook wilden ze van hem weten of het gebruik van een politiehond op 7 mei proportioneel was. Daarnaast vroegen de partijen of het college bereid is om een breed overleg te organiseren met alle betrokkenen om afspraken te maken over de manier waarop toekomstige demonstraties veilig en goed kunnen verlopen.
‘Dit was geen demonstratie’
In een klein zaaltje in het stadhuis kwamen de deelnemers iets na zessen bijeen. Wat opviel was dat in zijn antwoord op deze vragen burgemeester Bruls fel van zich af sloeg. Hij ontkende stellig dat er op 7 mei sprake was van een demo: ‘Nooit hebben de demonstranten zich aangemeld. Niet één keer. Dit was geen demonstratie, dit was een actie.’ De inzet van een grote politiemacht, vond Bruls gerechtvaardigd in het licht van de door hem bestempelde ‘grootschalige ongeregeldheid’. ‘Als gemaskerde mensen zomaar een gebouw binnendringen en geweld gebruiken tegen medewerkers, dan bel je de politie. Logischerwijs rukken ze dan met man en macht uit,’ zei hij. Over de hondenbeet liet hij weten dat dit ‘volgens de normale procedures’ wordt onderzocht.
Opvallend was zijn herhaaldelijke oproep tot ‘reflectie’, niet bij politie of gemeentebestuur, maar bij de demonstranten. ‘Waarom lukt het hen niet om zich in te houden, zoals bij andere demonstraties wél gebeurt? Ze zoeken steeds de grens op en melden nooit iets aan’, zei hij streng.
Kritisch over de toelichting van de burgemeester, verzocht Kraft als reactie hierop opheldering over het feit dat hij de studentenoptocht van 7 mei niet als demonstratie erkende. ‘Is het niet zo dat het demonstratierecht altijd geldt, ook als je een demonstratie niet van tevoren aanmeldt?’ Smit wilde vervolgens namens GroenLinks weten of het college het erover eens was dat geweld op ‘alle manieren onwenselijk is.’ Bruls hield echter voet bij stuk: het bleef volgens hem een ‘actie’. De oproep van Smit werd tevens op norse toon afgewezen als ‘dode letter’. Bruls zei ‘altijd blij te zijn als de politie optreedt.’ Ook als daarbij geweld wordt gebruikt, zolang het ter bescherming van burgers is.
Loze verwachtingen
De opvatting van Kraft dat ‘De overheid de taak heeft om alle demonstraties, ook als ze niet aangemeld zijn, te faciliteren’, viel bij Bruls dus in dovemansoren. Smit gaf aan ervan uit te gaan dat ook de burgemeester de ‘disproportionaliteit van wat er gebeurd is, zal onderschrijven en afkeuren’. Ook zij ging met lege handen naar huis. Volgens Kraft is de kern voor zijn partij dat de toon waarop er over demonstranten wordt gepraat hen veel zorgen baart. Eén ding is duidelijk: de burgemeester en de progressieve fracties van de gemeenteraad hebben voorlopig nog niet dezelfde toonhoogte gevonden.