Het Radboudumc-CWZ Expertisecentrum voor schimmelinfecties en het RIVM bereiden zich voor op een potentiële uitbraak van de schimmel Candida auris in Nederland. Dit doen ze naar aanleiding van een toenemende verspreiding van de schimmel in de Verenigde Staten. Candida auris is lastig te bestrijden en kan fataal zijn wanneer het in de bloedbaan terechtkomt.
De dodelijke schimmel Candida auris rukt op in de Verenigde Staten. In de afgelopen jaren is een toenemend aantal patiënten met de schimmel gesignaleerd, ondanks maatregelen die door het Centra voor Ziektebestrijding en -preventie zijn genomen. Dit heeft de alarmbellen doen rinkelen in Nederland. Het Radboudumc en het RIVM treffen nu voorbereidingen voor een mogelijke uitbraak van de besmettelijke schimmel door te oefenen met in scène gezette uitbraken. ‘Het is namelijk niet onwaarschijnlijk dat er ook in een Nederlands ziekenhuis in de komende jaren een uitbraak zal plaatsvinden’, zegt Jochem Buil, arts-microbioloog van het Radboudumc.
In Nederland zijn in de afgelopen jaren vijf patiënten ontdekt die Candida auris bij zich droegen. Zij hebben de schimmel naar verwachting opgelopen in buitenlandse ziekenhuizen. Na besmetting kan je de schimmel bij je dragen zonder er last van te hebben. Mensen met een gezonde afweer kunnen de schimmel makkelijk opruimen en worden er over het algemeen niet ziek van. ‘Voor de algemene bevolking zal er dus niet zo snel een risico zijn’, stelt Buil. De schimmel vormt wel een gevaar voor mensen met een verzwakt afweersysteem. Bij die mensen bestaat de kans dat het in de bloedbaan terechtkomt waar het voor een ernstige infectie kan zorgen. Een bloedbaaninfectie heeft in 35 procent van de gevallen een dodelijke afloop.
Dodelijke infectie
Candida auris komt voornamelijk voor in ziekenhuizen en zorginstellingen. Op die plekken heeft het ook de grootste gevolgen omdat daar veel mensen rondlopen met een verminderd afweersysteem door bijvoorbeeld een orgaantransplantatie of een buikvliesontsteking. Bij deze groep mensen kan de schimmel in het bloed terechtkomen, wat voor ernstige infecties kan zorgen, zoals ook het geval is bij andere bacteriële en schimmelinfecties. Bij zo’n infectie krijgt een patiënt koorts.
Het probleem met Candida auris is dat het meestal resistent is tegen schimmeldodende geneesmiddelen, waardoor een infectie niet kan worden bestreden. Dat toonde het Radboudumc in 2020 aan met een onderzoek waardoor de schimmel een ‘ernstige opkomende infectieziekte’ werd genoemd. ‘Het heeft de eigenschap dat het zich redelijk snel kan aanpassen aan antischimmelbehandelingen waardoor deze ineffectief wordt’, legt Buil uit. Het Radboudumc doet verder onderzoek naar de schimmelinfecties en volgt trends in de resistentie tegen de schimmeldodende geneesmiddelen.
Verspreiding
Sinds de ontdekking van Candida auris in 2009 heeft de besmettelijke schimmel zich wereldwijd verspreid. Deze verspreiding gaat trager dan bij een virus. De overdracht gaat voornamelijk via huid- op huidcontact. Doordat je de schimmel bij je kan dragen zonder het door te hebben, worden niet altijd maatregelen genomen en kan de schimmel zich verspreiden. De overdracht kan ook via besmette medische instrumenten gaan. Door besmetting van een infuus dat in de grote bloedvaten zit kan het bijvoorbeeld direct in het bloed komen. Tot slot kan de schimmel zich verspreiden via besmette oppervlaktes. Candida auris kan namelijk in tegenstelling tot veel andere schimmels lang buiten het lichaam overleven en is moeilijk te verwijderen, zo schreef het Radboudumc in 2020.
De opmars van de schimmel in de Verenigde Staten wordt in verband gebracht met reisbewegingen van en naar landen waar de schimmel veel voorkomt, zoals India en het Verenigd Koninkrijk. De schimmel is in het Radboudumc daarom onderdeel geworden van het protocol dat wordt gehandhaafd wanneer patiënten vanuit buitenlandse ziekenhuizen worden overgebracht naar Nederland. Zij worden getest of ze de schimmel bij zich dragen. Er wordt sterk overwogen om dit ook op te nemen in een landelijk protocol. Door besmette mensen te isoleren en strikte schoonmaakregels toe te passen kan verspreiding worden beperkt.
Rectificatie: Aangepast op 4 april 2023. In het artikel stelden wij dat een bloedbaaninfectie in 35 procent van de gevallen een dodelijke afloop heeft omdat Candida auris ongevoelig is voor de meeste geneesmiddelen. Buil heeft ons erop gewezen dat dit causale verband echter niet is bewezen. Het is daarom aangepast.