Home Artikelen Trans Zorg Nu Nijmegen demonstreert voor betere transgenderzorg aan Radboudumc

Trans Zorg Nu Nijmegen demonstreert voor betere transgenderzorg aan Radboudumc

door Sophia van Engelshoven

Afgelopen zondag vond in Nijmegen een demonstratie plaats voor betere transgenderzorg aan het Radboudumc. ANS sprak met Moni Zwitserloot en Mart van Doorn van Trans Zorg Nu Nijmegen over deze zorgtak. Ze vertellen over de problemen aan de hand van zes verbeterpunten die ze hebben opgesteld. 

Om twee uur ging het protest zondagmiddag van start op de Grote Markt in Nijmegen. Ruim driehonderd mensen demonstreerden met zelfgemaakte banners voor verbeteringen in de transgenderzorg, onder wie Moni Zwitserloot (28) en Mart van Doorn (21). Zij zitten bij Trans Zorg Nu Nijmegen, de organisatie die het protest heeft georganiseerd. ‘De wachtlijsten zijn te lang, je hebt weinig zeggenschap en er is veel gatekeeping’, vat Zwitserloot samen. Trans Zorg Nu Nijmegen heeft zes verbeterpunten opgesteld en aan het Radboudumc voorgelegd. Aan de hand van die punten leggen Zwitserloot en Van Doorn uit welke problemen er in deze tak van zorg zijn. 

1. Een transitie zonder diagnose en met volledige vergoeding.

Op dit moment is de diagnose genderdysforie nodig om in transitie te mogen gaan. ‘Deze diagnose mag alleen worden gesteld bij de drie genderpoli’s in Nederland’, vertelt Zwitserloot. Naast de groeiende vraag naar transgenderzorg en personeelstekort in de zorg is dat de reden dat er wachtlijsten zijn van twee tot drie jaar. ‘Mensen gaan pas op de wachtlijst als ze zeker weten dat ze in transitie willen’, zegt Zwitserloot. ‘Vervolgens moet je veel te lang wachten, terwijl je tussentijds veel last kan hebben van je lichaam. Het is heel uitzichtloos.’ 

‘Het duurt over het algemeen drieënhalf jaar voordat je in transitie kan.’

Als je eenmaal aan de beurt bent volgt een periode van zes maanden bedenktijd. ‘In deze periode worden gesprekken gevoerd om de diagnose te kunnen stellen’, vertelt Van Doorn. ‘Er is veel gatekeeping door mensen die bepalen of jij trans genoeg bent. Dat moet je echt bewijzen’, vertelt Zwitserloot. ‘Uiteindelijk duurt het over het algemeen drieënhalf jaar voordat je in transitie kan’, aldus Van Doorn. 

Het stellen van de diagnose genderdysforie duurt lang en daarnaast heeft het een zware lading. ‘Het is een psychische stoornis’, vertelt Van Doorn. ‘Dat je gender niet bij je lichaam past moet eigenlijk een vaststelling zijn, in plaats van dat het wordt gezien als een ziekte’, zegt Zwitserloot. ‘Daarom willen we overstappen naar de diagnose genderincongruentie. Dat is geen psychiatrische stoornis, waardoor het geen half jaar meer hoeft te duren totdat de diagnose is gesteld.’ Het liefst zouden ze helemaal af willen van een diagnose, maar dat is een moeilijke stap. ‘De verzekering heeft een diagnose nodig om te kunnen verzekeren’, verklaart Zwitserloot. 

2. Stappen die mensen buiten genderteams zetten moeten veilig zijn. 

De diagnoses mogen vooralsnog alleen door de genderpoli’s worden vastgesteld. ‘Je kan pas de zorg krijgen die je nodig hebt als je een diagnose hebt’, aldus Zwitserloot. ‘De hormonen en bloedtesten om mensen te helpen zijn er wel, maar mogen pas worden voorgeschreven bij een diagnose’, zegt die. ‘Het is discriminatie. Een huisarts schrijft regelmatig hormonen voor aan cismensen, maar trans mensen worden doorverwezen en komen vier jaar later pas terug met hormonen’, zegt Van Doorn. 

‘Vanwege lange wachtlijsten gaan mensen illegale hormonen gebruiken.’

Het gevolg is dat mensen vanwege lange wachtlijsten illegale hormonen gaan gebruiken. ‘Huisartsen moeten dan bijvoorbeeld zorgen voor bloedtesten’, zegt Zwitserloot. Op die manier kan worden gezorgd dat stappen buiten genderteams veilig zijn. ‘Uiteindelijk willen we dat de diagnose genderincongruentie op meer plekken kan worden gesteld’, zegt Van Doorn. ‘Als huisartsen de diagnose mogen stellen en vervolgens hormonen mogen voorschrijven gaat het proces veel sneller’, zegt hij.

3. Geef jongeren de mogelijkheid om zo snel mogelijk na aanmelding te starten met puberteitsremmers.

Door de lange wachtlijsten zijn puberteitsremmers voor kinderen onbereikbaar. ‘Het is hartverscheurend om te merken dat dingen aan jouw lichaam groeien die je niet wil’, zegt Van Doorn. ‘Als een transmeisje in de mannelijke puberteit gaat dan gaat haar stem omlaag en die kan nooit meer zomaar omhoog’. Om dit soort dingen te voorkomen zijn puberteitsremmers nodig. ‘Het is onschadelijk en je stelt alleen de puberteit uit’, zegt hij. ‘Het biedt een adempauze en als je besluit te stoppen kom je alsnog in de gewone puberteit’, aldus Zwitserloot. 

4. Neem non-binaire identiteiten serieus en laat mensen hun eigen transitietraject bepalen.

Een terugkerend thema is het gebrek aan zeggenschap in het transitieproces. ‘Er wordt heel moeilijk gedaan omdat je tegen schoonheidsnormen in gaat’, zegt Zwitserloot. ‘Als ik een borstvergroting zou willen dan kan ik bij wijze van volgende maand terecht, maar als ik ze weg wil laten halen moet ik ineens drieënhalf jaar wachten om er over na te denken’, vertelt die. ‘Vervolgens moet je ook bewijzen dat je trans genoeg bent’, aldus Zwitserloot. ‘Ze vroegen mij bijvoorbeeld wat mij dan man maakt’, zegt Van Doorn. ‘Dat is voor iedereen een hele moeilijke vraag.’ Zwitserloot vult aan: ‘Het is gewoon een gevoel.’

‘Je moet bewijzen dat je trans genoeg bent.’

‘Dat soort vragen zijn al helemaal moeilijk voor non-binaire mensen, waardoor ze niet goed tot een diagnose komen en het ook langer duurt’, vertelt Van Doorn. ‘Daarnaast is er lange tijd alleen aandacht geweest voor het helemaal transitioneren naar een man of vrouw’, vertelt Zwitserloot. ‘Daardoor wordt er moeilijk gedaan over een non-binaire transitiewens’, zegt die. ‘Er is echter niet een manier van transitioneren’, aldus Zwitserloot. ‘Daarom willen we dat mensen hun eigen transitietraject mogen bepalen inclusief opties zoals alleen een operatie en geen hormonen’, zegt Van Doorn. 

5. Beperk toegang tot chirurgie niet op basis van andere gezondheidsfactoren.

Naast veel controle op of je wel ‘trans genoeg’ bent, worden ook gezondheidsfactoren streng gecontroleerd. Zo vormt een te hoog BMI nu ook een obstakel om in transitie te mogen. ‘Er is iets meer risico op complicaties, maar het gaat er vooral om dat het minder mooi wordt’, zegt Van Doorn. Hij stelt gebruik van informed consent voor: ‘Stel mensen op de hoogte van het risico en laat ze vervolgens zelf bepalen.’ ‘Nu wordt je niet behandeld en blijf je in een lichaam zitten waar je niet in past’, zegt Zwitserloot. ‘Daar wordt je ongelukkig van en dat is misschien ook wel een reden dat iemand te zwaar is.’

6. Creëer geen extra barrières voor neurodivergente mensen of mensen die worstelen met geestelijke gezondheid.

Die vicieuze cirkel komt ook terug bij geestelijke gezondheidsklachten. ‘Als mensen slecht in hun vel zitten, wordt er gezegd dat ze niet klaar zijn voor een operatie’, vertelt Zwitserloot. ‘Ze moeten eerst die klachten oplossen voordat ze in transitie mogen, maar symptomen van genderdysforie zijn depressie, angst en allerlei geestelijke gezondheidsklachten’, vertelt Van Doorn. ‘In veel gevallen moet je in transitie om het op te lossen, maar dat kan nu niet’, aldus Zwitserloot. ‘We worden nu te veel overgeleverd aan de zorg in plaats van dat we zelf mogen kiezen. De zelfbeschikking is niet goed genoeg.’ 

‘Als je op de wachtlijst staat, voelt het alsof je leven op pauze staat.’

‘Wat aan al deze problemen zo pijnlijk is, is dat trans zijn wordt gezien als iets waar je mensen tegen moet beschermen’, zegt Van Doorn. ‘Het heeft een zware kant, maar de zorg maakt het zwaarder door onder andere lange wachtlijsten’, zegt hij. ‘Als je op de wachtlijst staat, dan voelt het alsof je leven op pauze staat’, vervolgt hij. ‘Een groot deel van de vreugde begint als je lichaam gaat passen bij hoe je je voelt’, zegt Zwitserloot. ‘Trans zijn is ook iets moois en dat willen we vieren.’

Radboudumc

De verbeterpunten heeft Trans Zorg Nu Nijmegen aan het Radboudumc voorgelegd. ‘Ze hebben er voor gekozen om onze verbeterpunten niet in ontvangst te nemen’, vertelt Zwitserloot. ‘Ze willen het op hun eigen manier doen’, vervolgt die. ‘We hadden graag gezien dat ze ook bij de demonstratie waren om publiekelijk steun te betuigen’, zegt Van Doorn. 

Het Radboudumc heeft volgens Zwitserloot en Van Doorn al wel goede stappen gezet. ‘Ze hebben bijvoorbeeld inbreng gevraagd van trans mensen met behulp van een klankbordgroep’, zegt Van Doorn. ‘Ook mensen die een niet-binaire identiteit hebben, zeggen dat de zorg bij non-binaire transities beter is aan het Radboudumc dan bij de andere genderpoli’s’, vervolgt Zwitserloot. ‘Deze demonstratie was dus ook niet tegen het Radboudumc. Ze doen dingen goed, maar ze werken in een schadelijk systeem waar wij tegen strijden’, concludeert Van Doorn. 

Laat een reactie achter

Gerelateerde artikelen