USR-partijen brengen tijdens lezing statement uit tegen GNSV: ‘Extreemrechtse ideeën brengen waarden universiteit in gevaar’

Tijdens een lunchlezing van Radboud Reflects over de vrijheid van meningsuiting bracht Tom Steenblok (Knokpartij) namens alle vier de partijen van de Universitaire Studentenraad (USR) een statement uit, gericht aan rector magnificus Han van Krieken. ‘Haatdragende ideeën zoals uitgedragen door de Groot-Nederlandse Studentenvereniging (GNSV) horen niet thuis op de universiteit, evenals elke vorm van geweld.’

Aanleiding voor de lunchlezing was de deelname van de extreemrechtse (zie kader) Groot-Nederlandse Studentenvereniging (GNSV) aan de introductiemarkt twee weken geleden. Toen leden van Actiegroep Nijmegen ook op de intromarkt kwamen om te protesteren tegen de aanwezigheid van de vereniging, mondde dit uit in een vechtpartij. Het is onduidelijk welke partij het incident aanstichtte.

‘De universiteit lijkt in het toelaten van de GNSV op een introductieactiviteit haar eigen normen en waarden achterwege te laten’, begint het statement. ‘De RU zegt inclusiviteit en diversiteit belangrijk te vinden, en discriminatie en intimidatie aan te willen pakken. Dit is in strijd met hetgeen waar de GNSV voor staat.’ Volgens de ondertekenaars had het College van Bestuur (CvB) kunnen weten dat het om een vereniging gaat die ‘haatdragende ideeën’ aanhangt, en zou het niet consequent zijn om de GNSV dan wel toe te laten op de intromarkt. Na de lezing overhandigde Steenblok het statement op papier aan de rector.

Statement

Het statement werd ondertekend door alle vier de partijen in de Universitaire Studentenraad (USR): Green+, AKKUraatd, de Knokpartij en ISEC. ‘Wij hekelen de houding van het College van Bestuur (CvB) in deze situatie’, schrijven de partijen. De zes politiek commissarissen (poco’s) die ook lid zijn van de USR hebben het statement niet ondertekend. ‘We zijn niet politiek gedreven’, licht een van de poco’s toe.

Of het statement de GNSV niet juist in de hand werkt door ze aandacht te schenken? ‘De brief is een oproep aan het CvB om duidelijk actie te ondernemen. Al jaren is de strategie om organisaties zoals de GNSV dood te zwijgen’, licht Zino Duckers, USR-lid namens AKKUraatd en mede-ondertekenaar van het statement, toe. ‘Geen aandacht schenken aan deze groeperingen is ons inziens nutteloos. Als je wilt dat ideeën die groepen als de GNSV uitdragen verdwijnen, dan moet je actie ondernemen.’ 

USR-lid Tom Steenblok onderschrijft dit. ‘We willen voorkomen dat dit soort intolerante bewegingen in de toekomst aanwezig zullen zijn op Radboud-evenementen. De media heeft nu al veel aandacht aan de vereniging gegeven en we verwachten dat dat na een tijdje zal uitdoven. We willen er vooral voor zorgen dat wat er nu is gebeurd niet wordt herhaald wanneer die aandacht is uitgedoofd.’

Lunchlezing

Zijn alle meningen welkom op de universiteit, en hoe ga je om met verschillende standpunten? Dat zijn de vragen die centraal stonden tijdens de lunchlezing, die vandaag in de pauze plaatsvond in het Collegezalencomplex. De lunchlezing bestond uit een discussie met Mathijs van de Sande, universitair docent wijsgerige ethiek en politieke filosofie aan de RU, en rector Han van Krieken, waarna ruimte was voor vragen. Leden van de GNSV waren zelf ook aanwezig, maar hielden zich gedurende het hele uur stil.

De lunchlezing begon al onrustig. Iemand uit het publiek stelde bezorgd een vraag over de bewaker in de hoek, die fotografische beelden maakte van het publiek. Dit bleek niet in overleg te zijn geweest met het CvB, maar met de wijkagent. ‘De beelden zullen direct verwijderd worden, maar gezien de situatie is extra beveiliging nodig’, aldus een medewerker van Radboud Reflects.

Verhitte discussie

Van Krieken begon de discussie door het publiek mee te nemen naar de introductieweek. ‘Toen we hoorden van het incident, schrokken we enorm. Geweld op de campus wil je echt niet.’ Voorafgaand aan de introductieweek had het CvB overwogen wat de beste optie is: toelaten of niet, vertelt Van Krieken. Uiteindelijk viel de keuze op het wél bieden van een podium.

‘We zagen er geen aanleiding toe deze vereniging te weigeren, want alle organisaties zijn daar om de nieuwe studenten op mogelijkheden te wijzen. Er heerst op de RU een hele duidelijke politieke kleur, maar ook minder dominante meningen moeten de ruimte en vrijheid hebben om zich te vormen.’ Voor advies heeft Van Krieken zelfs contact gehad met ‘zijn collega in Leiden’, waar de GNSV al langer aanwezig is.

Van de Sande nam tijdens de discussie juist stelling in tegen deelname van de GNSV. ‘De universiteit is hoeder van het academisch debat, maar dat is niet hetzelfde als hoeder van alle meningen en standpunten.’ Hij maakte onderscheid tussen academische vrijheid en vrijheid van meningsuiting. ‘In de academische ruimte stellen we bepaalde eisen aan de manier waarop een mening geuit wordt, wat betekent dat sommige dingen die in het publieke debat gezegd worden niet passen binnen de academische vrijheid.’ 

‘Zoals in het mission statement van de RU staat, zijn we een universiteit die streeft naar emancipatie van minderheden in de samenleving. Juist met dat in het oog, is het belangrijk om te overwegen: wat straalt de universiteit uit naar die minderheden? Als je wacht totdat een organisatie iets illegaals doet, ben je te laa, met oog op de veiligheid van gemarginaliseerde groepen’, aldus Van de Sande. ‘Bovendien hebben extreemrechtse organisaties allerlei manieren om hun boodschap te verbergen.’ 

Van Krieken wijst op de mogelijke nadelen van het weren van organisaties. ‘Hierdoor ontstaat er een zekere intolerantie. Het rechtse geluid op onze campus ervaart ook marginalisatie en vragen ook om bescherming.’ Hij verwacht dan ook een zekere mate van openheid naar de ander.

Kritisch publiek

Na de discussie was ruimte voor vragen uit het publiek. ‘Gelooft het CvB écht dat de GNSV geen racistische organisatie is, terwijl ze contact houden met andere extreemrechtse organisaties?’ vroeg een student. ‘Deze vereniging is bijvoorbeeld niet verbonden aan het blad [Stormlamp, een extreemrechts blad, red.], maar heeft deelgenomen aan een interview met hen. De GNSV is een onafhankelijke vereniging’, reageerde Van Krieken daarop. De uitspraak van de rector is overigens onjuist. Het ging niet om een interview met de GNSV door Stormlamp, maar een door de GNSV zelf geschreven tekst.

Van de Sande is het niet met Van Krieken eens en benadrukt dat extreemrechts dikwijls gebruikmaakt van zogenaamde hondenfluitjes. ‘Ze zijn er goed in om datgene te zeggen wat nog nét mag, zonder de grens over te gaan. We moeten daarom ook kijken naar het organisatorisch netwerk van groepen als de GNSV.’

De laatste vraag van een student legt de vinger op de zere plek. ‘U zei de week voorafgaand aan de intromarkt: we moeten expliciet geen seksisme, homofobie, racisme tolereren. Maar als ik ze google zie ik direct dat ze samenwerken met de Geuzenbond [een extreemrechtse jongerenorganisatie, red.], en dat lijkt me heel expliciet racistisch. Ik begrijp oprecht niet hoe dit samen kan gaan met de missie van de RU.’ Van Krieken concludeert: ‘Homofobe en racistische uitingen zijn in Nederland toegestaan en ik vind dat we moeten oppassen met direct conclusies trekken.’

Over de term extreemrechts

Binnen de politicologische literatuur wordt een onderscheid gemaakt tussen radicaal-rechtse en extreemrechtse groeperingen. Kenmerken van radicaal-rechts zijn autoritarisme, nativisme en populisme. Wat extreemrechts hieraan toevoegt is het verwerpen van de democratische rechtsorde, wat zich dikwijls uit in vergoelijking en verheerlijken van geweld. 

De GNSV vertoont extreemrechtse kenmerken, bijvoorbeeld door na de vechtpartij op de introductiemarkt foto’s te plaatsen op sociale media waarin het geweld verheerlijkt wordt. Daarnaast associeert de GNSV zich met andere extreemrechtse organisaties als de Geuzenbond en het Vlaamse Schild en Vrienden. 

De redactie van ANS vindt daarom dat de termen ‘rechts’, ‘conservatief’ en ‘nationalistisch’ tekortkomen om de geweldminnende kenmerken van de GNSV te beschrijven en zelfs bij kunnen dragen aan de normalisering van het gedachtegoed van de vereniging. Hierom hanteert ANS de term ‘extreemrechts’.