Vraagtekens: Homo Faber

Is het alledaagse wel zo alledaags? Daar zet PPS-student Madelief zo haar vraagtekens bij. Juist in de dagelijkse studentensleur vindt ze altijd wel een filosofische gedachte of politieke bevinding. Een open blik en een korreltje zout zijn geadviseerd.

Toen ik een tijdje geleden een bijzettafeltje had gemozaïekt, begreep ik plotseling wat Hannah Arendt bedoelde met homo faber. Voor degenen die niet bekend zijn met deze term: politiek theoreticus en filosoof Hannah Arendt gebruikte homo faber om de essentie van het mens-zijn te omschrijven. De mens is altijd veranderend en subjectief, maar kan door te creëren de wereld objectief en stabiel maken. In de mens zit een drang tot creatie, waarmee we de wereld naar onze hand zetten. Arendt gebruikt de term ook als maatschappijkritiek: in een wereld waar alles draait om consumptie in plaats van creatie staat homo faber onder druk. Tijdens de colleges leek het puur theorie, maar toen ik een leuke DIY had gevonden en mijn nieuwe tafeltje had geproduceerd, drong het tot me door. Daar stond ik, homo faber, de sterfelijke maker, kijkend naar hoe ik mijn wereld had beïnvloed puur door iets te creëren. Niet om dramatisch te zijn, maar het opende mijn ogen.

Ik hou van maken. Ik struin Pinterest af voor ideeën en bewaar elk stuk karton dat ik tegenkom omdat het vast ooit van pas komt. Het probleem: als universitaire student wordt ik niet beoordeeld op oliekrijttekeningen of mooie bijzettafeltjes, maar op hoe goed ik over dingen kan nadenken. Begrijp me niet verkeerd: contemplatie is leuk en ik ben er best goed in, maar als ik geen tijd over heb om dingen te maken, word ik ongelukkig. En daar ben ik niet de enige in. Depressie en burn-outs komen steeds vaker voor, en het zou mij niet verbazen als dit deels komt doordat onze maatschappij makers geen ruimte geeft. In onze kenniseconomie voert het verstand de boventoon. Op het vwo wordt handvaardigheid uit het raam gegooid en draait de dag vooral om huiswerk en toetsen. Praktische beroepen zijn ondergewaardeerd en betalen vaak minder goed. Maar uit eindeloos studeren, examens maken en saaie kantoorbaantjes haalt de homo faber natuurlijk weinig voldoening. We raken onze connectie met het creëren kwijt.

We zitten vast in een wereld waarin alles voor ons is bepaald, in plaats van dat we zelf aan die wereld bouwen. Moeten we niet gewoon toegeven dat het praktische, of het nou kunst, klussen of koken is, in ons allemaal zit? Wat het ook is, ik raad je aan het te vinden. Zet je hoofd eens opzij en maak gewoon eens wat. Het zou je zomaar een filosofische openbaring kunnen opleveren.