Home Artikelen Wist je dat… bewerkingen van oorlogsfoto’s een groter publiek bereiken dan het origineel?

Wist je dat… bewerkingen van oorlogsfoto’s een groter publiek bereiken dan het origineel?

door Mayra Hijdra

Duizendpoten hebben maar tientallen poten, er zitten meer bacteriën in je mond dan er mensen op aarde rondlopen en als je je rechteroog sluit kun je nooit over je rechterschouder kijken. In Wist je dat lees je weetjes waarvan je niet wist dat je ze wilde weten. Deze keer: Wist je dat bewerkingen van oorlogsfoto’s een groter publiek bereiken dan het origineel?

Sociale media bieden meer aan dan memes en foto’s van familie en vrienden. Ze worden ook gebruikt voor het verspreiden van nieuws. Zo zijn op TikTok naast trendy dansjes en hondenfilmpjes beelden van de oorlog in Oekraïne te zien. Ook tijdens de vluchtelingencrisis in 2015 gingen veel beelden rond op sociale media, waaronder de foto van de verdronken Alan Kurdi. De jongen spoelde aan op een strand in Turkije na een mislukte poging om de Middellandse Zee over te steken. De originele foto besloeg voorpagina’s van kranten, maar in de week na de publicatie gingen ook verschillende bewerkingen van de foto rond op sociale media. Illustraties van Alan als jongetje die in het zand speelt of slapend in bed ligt overtroffen de originele nieuwsfoto in de populariteitsranking. Waarom kregen de bewerkte foto’s meer aandacht dan het origineel?

Onderdrukt nieuwsbeeld

Mensen bewerken oorlogsfoto’s om uiting te geven aan de emoties die de beelden oproepen. ‘De bewerking communiceert een andere boodschap dan de nieuwsfoto’, zegt Marloes Geboers. Zij schreef haar proefschrift over hoe platformen en hun gebruikers ervoor zorgen dat sommige beelden van de Syrische oorlog meer zichtbaarheid verworven dan anderen. De bewerking is minder heftig dan het werkelijke beeld. Via een illustratie is bijvoorbeeld te zien dat Alan rust heeft gevonden of kan spelen zoals een kind op zijn leeftijd hoort te spelen. Een drijfveer voor bewerkingen van oorlogsfoto’s is volgens Geboers de identificatie met de foto: ‘Omdat je zijn gezicht niet ziet, is het makkelijker om je met dat beeld te identificeren of je eigen kind erin te zien’. De foto van Alans broer, die op zijn rug lag, werd in dezelfde tweet gepubliceerd, maar kreeg veel minder bekendheid. 

Het bericht liken staat gelijk aan uiten dat je meeleeft met de gebeurtenis.

Aan de hand van likes leidde Geboers af dat de bewerkingen een veel groter publiek bereiken dan de originele nieuwsfoto. De bewerkingen kregen honderdduizend likes, terwijl de nieuwsfoto’s slechts enkele honderden kregen. Bewerkingen van oorlogsfoto’s verwerven meer aandacht dan het originele beeld omdat mensen willen laten zien dat ze zich aansluiten bij de boodschap van de illustratie. Het bericht liken staat gelijk aan uiten dat je meeleeft met de gebeurtenis. Dit gebeurt eerder bij de illustraties dan bij de originele foto, omdat deze beelden behapbaarder zijn. Dit stimuleert de gebruiker om de foto te steunen. Daarbij is de performatieve kant ook belangrijk: ‘Als je op Instagram een post of een bericht liket, doe je dat met de gedachte dat vrienden, bekenden of je baas het ook zien.’

De risico’s van sociale media

In tegenstelling tot de traditionele media gaat het op sociale media vooral om de individuele ervaring van de gebruiker. Het politieke verhaal achter de foto bereikt daardoor slechts een kleine groep mensen. ‘Waar je misschien vroeger bij een iconische foto ook verandering in denkwijze kreeg, diende de foto van Alan voornamelijk als een grote emotionele uitlaatklep op de platforms’, merkt Geboers op. Pas na enkele dagen is er een groep kenbaar die wel kijkt naar de structurele oorzaken van Alans overlijden. Deze mensen stellen vragen over de verantwoordelijkheid van wereldleiders en eisen aandacht voor de vluchtelingencrisis in het geheel. 

‘Een bedrijf bepaalt dat wij de foto’s van die kinderen niet zien.’

Sociale media zijn invloedrijk in wat zichtbaar is voor het grote publiek. De traditionele media spelen nog steeds een grote rol in de diepgaande verhalen, maar zijn in toenemende mate afhankelijk van algoritmes om hun publiek te bereiken. Voorheen bepaalden journalistieke redacties wat mensen te zien kregen, maar nu ligt die macht bij bedrijven met commerciële doeleinden. ‘Zij moeten bijvoorbeeld rekening houden met wensen van adverteerders’, legt Geboers uit. In dezelfde week als de publicatie van de foto van Alan werd er bijvoorbeeld een reeks foto’s van andere verdronken kinderen op Facebook geplaatst. Deze waren binnen een paar uur van de website verwijderd. ‘Dat laat de macht zien van een niet-journalistiek platform. Een bedrijf bepaalt dat wij de foto’s van die kinderen niet zien’, aldus Geboers.

Oekraïne op TikTok

De video’s van de oorlog in Oekraïne die worden verspreid op TikTok zijn volgens Geboers interessant om te onderzoeken. Ze merkt op dat de beelden op het platform behapbaarder zijn dan de werkelijkheid is: ‘Je ziet het contrast van de horror van de oorlog met een bizar deuntje erbij.’ Dit is heel anders dan de journalistieke media die een harde realiteit weergeven, wat een afstotend effect kan hebben op mensen. Ze kan nog niks zeggen over de populariteit van bewerkingen, maar ook hier is het mogelijk dat bewerkingen de originele foto’s overschaduwen.

Laat een reactie achter

Gerelateerde artikelen