Duizendpoten hebben maar tientallen poten, er zitten meer bacteriën in je mond dan mensen op aarde en als je je rechteroog sluit kun je nooit over je rechterschouder kijken. In Wist je dat lees je weetjes waarvan je niet wist dat je ze wilde weten. Deze keer: wist je dat je huid ook gevaar loopt in de winterzon?
De meeste studenten maken zich geen zorgen over de zon in de winter. In de schamele uren dat de zon op is, is hij vaak verborgen achter wolken. Als we hem toch toevallig van achter ons laptopscherm zien, staat hij laag aan de hemel en schijnt hij zwak. Je zou dus inderdaad denken dat je je in de winter niet druk hoeft te maken over huidschade door de zon. Dat is echter niet waar, in de winter is de zon net zo goed schadelijk als in de zomer. In de winter mag er dan wel minder zon zijn, maar het risico op kanker door zonlichtschade lopen we nog steeds.
Straling
Ondanks dat de zon in de winter minder aanwezig is, kan hij dus nog steeds onze huid beschadigen. De winterzon heeft namelijk een hogere dosering schadelijke straling dan de zomerzon. De zon geeft twee soorten ultraviolet straling die de ozonlaag doordringen: UVA en UVB. In de winter is het aandeel aan UVA straling hoger omdat de zon dan laag aan de hemel staat. Hij gaat dan schuin door de ozonlaag, waardoor er een langere afstand wordt afgelegd. Hoe langer die afstand, hoe meer er aan UVB wordt uitgefilterd ten opzichte van UVA. In de winter is het percentage aan UVA wat je huid bereikt dus veel hoger en juist die straling veroorzaakt huidschade.
‘Door de invloed van zonlicht ontstaan er defecten in het DNA.’
Toch verbrand je in de winter niet. Dat komt door het type huid waar UVA-straling effect op heeft. ‘Dat soort straling doet weinig met de opperhuid en geeft weinig onmiddellijke verbranding’, vertelt Peter van de Kerkhof, hoogleraar Dermatologie aan het Radboudumc. ‘Het verraderlijke aan UVA is dat het minder verbrand maar wel zeker DNA-schade geeft. Door invloed van zonlicht worden in de huid zogenaamde zuurstofradicalen opgewekt, waardoor er indirect defecten ontstaan in het DNA.’ Gelukkig beschikken we over een zogenaamd excission repair mechanisme wat abnormaal DNA wegknipt. Voor iedereen geldt echter dat die systemen een bepaalde capaciteit hebben en door te veel zonlicht kan die vol zijn. ‘Wanneer het DNA er dan niet wordt uitgeknipt kan zo’n cel abnormaal gaan groeien en groeien tot een kanker’, aldus Van de Kerkhof. Hoewel we in de winter dus zelden een verbrande huid krijgen, schaadt de zon onze huid nog steeds.
Skivakantie
Een andere boosdoener, die we dit jaar gelukkig ontlopen, is wintersport. Zeker zon die door het koude winterweer op sneeuw en ijs reflecteert is schadelijk. Tachtig tot negentig procent van de zonnestralen wordt weerkaatst via sneeuw en ijs. Zo bereikt de schadelijke UVA-straling je huid bijna in een dubbele dosis. Juist bij helder weer zoals in de bergen is de zon extra schadelijk. Dat schone, frisse briesje in de bergen waar je op de piste van staat te genieten, laat extra veel UV-straling door. Dit komt door het lage aantal stofdeeltjes in de lucht, die anders UV-straling tegenhouden. Ook als de zon niet te zien is, komen zonnestralen gewoon door de atmosfeer heen. Tijdens wintersport is het daarom extra belangrijk voorzichtig te zijn met de zon.
‘Zonlichtschade die je in de loop van je leven opdoet, is cumulatief.’
Zonlichtschade
De kans op huidschade door UV-straling is in de winter dus net goed aanwezig als in de zomer en nog groter als je gaat wintersporten. Een recente studie van Brigham Young University naar studenten toont aan dat zij in de winter net zoveel kans maken op het ontwikkelen van huidkanker als in de volle zomerzon. Hoewel huidkanker vaker op latere leeftijd voorkomt, is het daarom belangrijk om je ook nu al tegen straling te beschermen. Volgens hoogleraar Van de Kerkhof denken veel studenten vanwege hun jonge huid nog geen gevaar te lopen, maar is het tegendeel waar. ‘Zonlichtschade die je in de loop van je leven opdoet, is cumulatief. Het is net als een emmer die eerst vol moet lopen voordat hij overstroomt’, legt hij uit. ‘Eigenlijk zien we dat al bij mensen van 40/50 jaar oud.’
Door je ook in de winter in te smeren kun je jezelf hiertegen beschermen. Van de Kerkhof raad dan ook aan om ook tijdens de wintermaanden zonlichtfilterende crèmes te gebruiken. Het is belangrijk om er daarbij op te letten of de crème tegen zowel UVA als UVB beschermd. De welbekende Sun Protecting Factor (SPF) zegt niks over de bescherming tegen UVA-straling. De meeste zonnecrèmes beschermen daar ook niet tegen. Crèmes die wel tegen beide beschermen zijn te herkennen aan de cirkel met UVA erin op de verpakking.
Weekje weg
Mocht je het dus volgend jaar weer aandurven een zonvakantie te houden of mee te gaan op skireis, vergeet dan niet voor vertrek de juiste crème in te slaan, die je beschermt tegen verbranding en huidschade. Een weekje weg is namelijk een stuk minder leuk als je er DNA-schade aan overhoudt.