Afgelopen donderdag tot en met zaterdag hebben Nederlandse schrijvers en dichters hun bloemtjes buiten gezet bij het Wintertuinfestival. Dit jaar was ‘hoop’ het overkoepelende thema. Hoe staat het er voor met het engagement in de literatuur en kan de literatuur hoop bieden? ANS betrad de zaterdagavond van het festival in Doornroosje, hopend hier een hoop hoop te vinden.
Tekst: Tijs Sikma en Bas van Woerkum
Foto’s: Melis Ulubas
De gangen van Doornroosje zijn gevuld met artistieke grijsaards, deftig geklede snobstelletjes en zwierige jonge vrouwen. Als de literatuur ons hoop kan bieden, zullen we het hiermee moeten doen. Echt activistische toespraken van schrijvers blijven echter uit. In de loop van de avond heeft de literatuur het voornamelijk over zichzelf. Dit doet echter niets af aan de vermakelijkheid van de voordrachten. Engagement is immers ook een vorm van entertainment.
Bloemenslingers
Columnist Bas Heijne opent het festival met een lezing die het thema van het festival behandelt: hoop. Wat mogen we verwachten van de kunst? De antwoorden die Heijne op deze vragen geeft zijn niet direct hoopgevend, maar wel scherp en doordacht. Na de aanslagen in Parijs besloot men bij de top 2000 massaal op Imagine van John Lennon te stemmen, welke nu op nummer 1 staat in de lijst. 
Heijne acht de kans dat een IS-strijder zijn leven zal beteren wanneer hij dit hoort echter klein.
Kan kunst de maatschappij verbeteren? ‘Om Rouseau te citeren: “zijn kunst en wetenschap niet slechts bloemenslingers rond de ketenen die ons binden?”. Volgens Heijne is het niet wenselijk om steeds te proberen het nut van kunst te berekenen. Hij hekelt de toenemende invloed van bijvoorbeeld bezoekersaantallen en marktwerking op de manier waarop kunst in Nederland vorm krijgt. ´De culturele sector gooit hierdoor uiteindelijk het kind met het badwater weg’. Toch eindigt de schrijver met een positieve noot. ‘Literatuur verandert nooit iets werkelijk, maar het geeft onze hoop wel vorm’.
Middelen tegen hopeloosheid
Mocht de moed je in de schoenen zinken, dan was het altijd nog mogelijk hoop op te halen in de gangen van Doornroosje. Je treurige, droge en dorre inborst kon je hier wateren met Gin Tonics van WritersBlok BarRel en in een klein tentje bood ‘doctor Perplex’ een gesprek aan. 
Deze geneesheer met lange zwarte baard gaf advies aan iedereen die het even niet meer zag zitten. Een student van Creative Writing Artez fabriceerde op een oude typmachine voor elke tentbezoeker een persoonlijk advies.
Muzikale tonen met Tellegen
Toon Tellegen staat deze avond met gitariste Corrie van Binsbergen en pianist Albert van Veenendaal op het podium. De muzikanten ondersteunen met onverwachtse en vreemde klanken de diepe stem van deze bekende schrijver en dichter. Het optreden wordt rustig en langzaam geopend, met enkele simpele zinnen. Een stilte valt. De vleugelspeler en gitariste nemen het over met minimalistisch gepingel. 
Tellegen vertelt een verhaal dat ogenschijnlijk simpel is, maar stof tot nadenken geeft. Het tempo wordt steeds meer opgevoerd; muziek en stem gaan harmonieus samen. De gitaar produceert science fiction-achtige gezoem en getokkel en wanneer Tellegen zijn stem verheft, klinkt de vleugel hard mee in mineur. Het publiek is stil tot aan het laatste woord van deze vertoning, waarna in een luid gejuich het opgekropte enthousiasme ten gehore wordt gebracht.
Saskia en Simone spreken samen
Beiden zijn het scherpe columnisten en schrijvers van fictie: de Vlaamse Saskia de Coster en Simone van Saarloos. Onder leiding van Jasper Henderson gaan zij in gesprek over engagement in hun werk. De dialoog gaat van de hak op de tak, maar is desalniettemin interessant. ‘Wanneer ik word uitgescholden voor “vieze hoer”, weet ik dat het geëngageerd is’, vertelt De Coster. Henderson maakt een bruggetje naar Van Saarloos’ boek Het Monogame Drama: ‘Heb jij daar al veel reacties op gehad?’.
In dit werk wil ze de structuren van wat wij denken dat liefde is, blootleggen. Van Saarloos vindt dat mensen in een monogame relatie kwetsbaarder zijn en pleit voor polyamorie. ‘Liefde is volgens mij geen kwestie dat de ander “leuk genoeg moet zijn”, maar veel meer een act, een spel.’ Met sommige opmerkingen is De Coster het duidelijk niet eens, maar er is nog weinig tijd over. Nadat Van Saarloos een stuk uit haar nieuwste werk heeft voorgelezen, beëindigt Henderson het gesprek.