Tussen 1965 en 1966 werden in Indonesië 500 duizend tot 3 miljoen als communisten bijgelapte burgers vermoord. In Joshua Oppenheimer’s documentaire The Act of Killing, tonen de daders van toen dit verleden.
Schuld en schaamte
Oppenheimer kwam tot het idee voor deze documentaire nadat hij uit interviews met de daders ontdekte dat bijna geen enkele van hen zich ook maar iets van schuld of schaamte aantrok. In tegendeel, de communistische vijand van toen leek nog steeds dezelfde. Vaak genoeg lieten ze trots weten dat de communisten indertijd voor het welzijn van de Indonesische maatschappij uitgeroeid waren. Om te weten te komen hoe deze ontkenning van schuld is ontstaan, vroeg hij de daders of ze een film zouden willen maken over de tijd tussen 1965 en 1966.
Meest absurde situaties ooit
In deze film bevind je je als toeschouwer in de meest absurde situaties die je ooit zult tegenkomen: Anwar Congo, een van de hoofdacteurs, dansend en zingend op de plek waar hij honderden naar de andere kant van de Styx bracht. Zijn vriend Adi Zulkadry, die zich tijdens een autorit door de stad Medan nostalgisch en opgeruimd herinnert hoe hij toen naast elke Chinees die hem op straat tegenkwam, ook de vader van zijn vriendinnetje afmaakte. Naast persoonlijke verhalen krijgt de kijker in de film ook een blik op de politieke achtergrond, vooral wat betreft de Pemuda Pancasila (Pancasila Jeugd) – een paramilitaire organisatie met 3 miljoen leden met als oorsprong de toenmalige death squats – en bevriende politici, waaronder een gouverneur en de vice-president van Indonesië.
Verbazingwekkende live-geschiedenis
The Act of Killing is een film die gaat over het (niet) verwerken van de dood van honderdduizenden om politieke redenen. Als je wilt weten hoe een imago van ‘een vijand’ 50 jaar lang kan blijven bestaan – bekijk deze film. In Indonesië werd de film door de regering negatief bejegent en maakte deze een grote discussie los over de bijdrage van de CIA en de VS aan de grootschalige moord op de communisten. De CIA stuurde in deze tijd namelijk lijsten op met de namen van ‘communisten’ naar Indonesië. The Act of Killing is een verbazingwekkend document van live-geschiedenis, doorspekt van absurde situaties en op een geniale manier in elkaar gezet, door de daders zelf vorm te laten geven aan hun verhaal. Het perspectief van de slachtoffers laat Joshua Oppenheimer in zijn begeleidende documentaire The Look of Silence (2014) zien.