Beeld: filmbeeld
Dit voorjaar zijn er twee onderwerpen die de hele wereld verbinden: een pandemie en een gestoorde Netflix-documentaire over louche big cats fanaten. Binnen enkele weken had iedereen van Tom Hanks tot het marketingteam van Bol.com de serie gezien. Is het kuddegedrag of is de serie echt zo goed als de kijkcijfers doen vermoeden?
Wat gebeurt er als mensen te veel geld, tijd en vrijheid hebben? Documentaire Tiger King biedt een kijkje in de wereld van Amerikanen die grote katachtigen, zoals leeuwen en tijgers, fokken en verhandelen. Het blijkt een gouden business te zijn waarin dierenleed eigenlijk maar het topje van de ijsberg is van zaken die het daglicht niet kunnen verdragen. In de serie komt een heel menagerie aan schimmige dierenhandelaren voorbij, maar de documentaire draait vooral om Joe Exotic, de eigenaar van een privédierentuin op het platteland van Oklahoma. Deze homoseksuele polygame cowboy heeft een matje waar Nathan Rutjes jaloers op zou zijn en een ongezondere obsessie met dieren dan Freek Vonk. Exotic is. In de serie zien we hoe hij een klein media-imperium opzet als dierenfokker, countryzanger en later ook als presidentskandidaat. Bovenal is Exotic geobsedeerd met zijn aartsvijand Caroline Baskin, een zelfbenoemd dierenrechtenactivist met haar eigen dierenpark in Florida, Big Cat Rescue. Of Baskin dieren die ze zegt te beschermen ook daadwerkelijk een beter leven biedt, laat de serie in het midden. Naarmate de serie vordert, loopt de vete tussen Exotic en Baskin steeds verder uit de hand, totdat de tijgerkoning uiteindelijk zelf achter de tralies belandt. Dat hij niet de enige is die iets op zijn kerfstok heeft mag duidelijk zijn, want vertrouwen in de mensheid biedt de serie zeker niet.
Truth stranger than fiction
Bij het kijken van de serie is het makkelijk te vergeten dat Tiger King in de eerste plaats een documentaire is over dierenfokkers. De makers wilden naar eigen zeggen aandacht besteden aan dierenleed, zoals de documentaire Blackfish dat deed voor het houden van orka’s in aquaria, zonder moraliserend te zijn. Show, don’t tell dus. Het kan een goede strategie zijn, maar beelden die de kijker misschien aan het denken zouden zetten, raken volledig ondergesneeuwd door alle chaos eromheen. Iedere keer dat er een serieus onderwerp als drugsmisbruik of dierenwelzijn wordt aangestipt, gebeurt er weer iets mafs wat de aandacht afleidt. Dat is op zich niet erg, maar het roept wel de vraag op in hoeverre de serie een bijdrage levert aan enig maatschappelijk debat behalve de vraag of Carole Baskin haar eerste man heeft vermoord. Daarbij wordt de serie gaandeweg steeds meer een doorsnee true crime drama dat meer draait om de dingen die deze verknipte mensen elkaar aandoen dan hun dieren.
Met hoofdrolspelers als deze is er weinig meer nodig dan een camera om het spektakel vast te leggen.
Wat de serie een matige documentaire maakt, zorgt echter wel voor prima vermaak. De aantrekkingskracht van Tiger King is namelijk makkelijk te begrijpen: vrijwel iedereen die in beeld komt, is op zijn minst een klein beetje bijzonder. Denk aan missende tanden en ledematen, allerlei foute tatoeages en piercings, en vooral heel veel tijgerprint. Bovendien heeft het verhaal van Exotic een opeenstapeling van plotwendingen die je letterlijk zo gek niet zou kunnen verzinnen. Voor je het weet, voelt het als de normaalste zaak van de wereld om te zien dat iemands woonkamer volhangt met opgezette dieren, of dat een huurmoordenaar een interview doet vanuit zijn badkuip. Iedere keer dat je denk dat de serie niet vreemder kan worden, gebeurt er toch weer iets bizars. Met hoofdrolspelers als deze is er weinig meer nodig dan een camera om het spektakel vast te leggen. Het levert onvermijdelijk goede entertainment op die je de wereld buiten even doet vergeten.
Knip- en plakwerk
Ook op technisch vlak zijn er vraagtekens te zetten bij de manier waarop de serie in elkaar steekt. Alles is gelikt aan elkaar gemonteerd zoals het een goede Amerikaanse documentaire voor mensen met een concentratieboog van vijf minuten betaamt. Iedere aflevering eindigt bovendien met een perfecte cliffhanger zodat de kijker niets liever doet dan doorklikken naar het vervolg. Gelikt montagewerk neemt echter niet weg dat de serie nogal een bij elkaar geraapt zootje is. Eigen opnames, archiefbeelden en zelfs een paar willekeurige nagespeelde scènes volgen elkaar in rap tempo. Bovendien zien we de ene keer de documentairemaker zelf in beeld en komen er andere keren opeens video’s voorbij die met een verborgen camera zijn opgenomen. Het productieproces hoeft natuurlijk geen rol te spelen in een documentaire, maar omdat er ook beelden van achter de schermen worden gebruikt, roepen sommige keuzes vragen op. Het is niet per se storend tijdens het kijken, juist omdat er zoveel gebeurt, maar bij nadere inspectie vallen er toch gaten in het flitsende geheel. Wellicht is het met opzet gedaan, maar dat neemt niet weg dat de serie minder logisch in elkaar steekt dan een muziekvideo van Joe Exotic.
Maakt Tiger King de hype waar? De serie mag dan verre van perfect zijn, goed escapisme is het wel. In ieder geval zijn er slechtere redenen om een middag binnenshuis door te brengen.