De verborgen en verknipte wereld achter Spotify en de moderne muziekindustrie wordt in Auxiety (2020) zichtbaar gemaakt. Dat dit geen garantie is voor een enerverende leeservaring bewijst Dieuwertje Heuvelings in haar romandebuut.
Auxiety van Dieuwertje Heuvelings (1989) heeft een opvallend en vooral origineel thema. De literaire debutante werkt al jaren in de muziekbranche en is als geen ander bekend met de Nederlandse hiphopscene. Voor haar schrijfdebuut putte ze vooral inspiratie uit haar tijd als playlist editor bij Spotify. Dit betekent grofweg dat zij eigenhandig bepaalde welke artiesten in de Nederlandse afspeellijsten van de wereldwijde streamingdienst terechtkwamen. Een machtige positie in een behoorlijk verknipte industrie, zo begrijpt de lezer al na enkele pagina’s uit deze interessante maar chaotische sleutelroman.
De neerwaartse spiralen
Heuvelings heeft de lezer ontzettend veel te vertellen in het fragmentarisch opgebouwde verhaal. Hiervoor zet ze drie hoofdpersonen in. Als spil van het verhaal fungeert Wytske, playlist editor bij de grote streamingdienst Lyssna. Het moderne muziektijdperk heeft haar een droombaan, roem en bovenal macht in het wereldje opgeleverd. Persoonlijke en professionele neergang liggen echter continu op de loer. Dankzij haar positie kruist ze paden met Isaiah, een medewerker bij platenlabel Cosmos die zijn artiesten in Wytskes afspeellijsten geplaatst wil krijgen. Tot slot wordt iemand geïntroduceerd wiens succes via social media tot ongekende hoogtes wordt gestuwd: Amir, een jonge rapper die onder de naam Strijder in eigen beheer muziek maakt. Zijn populariteit is immens, maar fout gedrag bezorgt hem negatieve aandacht. De roman bestaat uit tientallen korte hoofdstukken, waarin telkens een hoofdpersonage centraal staat. Op een gegeven moment gaan de drie verhaallijnen steeds meer een geheel vormen dat eindigt in een tragische climax, maar door het veelvuldig heen-en-weerspringen komt de roman niet harmonisch uit de verf.
‘De personages neigen naar karikaturen van degenen op wie ze zijn gebaseerd.’
De schrijfster laat zien hoe deze mensen elk op hun eigen manier kapotgaan aan hun ambities, een veelgebruikt motief. Wat Auxiety zo interessant maakt is de aanwezigheid van een industrie die deze mensen verslaafd maakt aan zelfdestructie. Ze denken vaak aan stoppen, maar trappen uiteindelijk niet op de rem als het mis dreigt te gaan. Vooral Wytske merkt dit, als onmisbare schakel in de ketting: ‘Ze wist donders goed [sic!] hoeveel geluk ze had. Een baan die een paar jaar geleden niet eens bestond. Een baan waar ze nooit van had durven dromen. Een baan waar nog driehonderd andere mensen op hadden gesolliciteerd.’ Heuvelings presenteert de muziekindustrie in tijden van Spotify als een gesloten netwerk dat groot persoonlijk succes kan brengen, maar individuen als vervangbaar ziet.
Veel informatie, weinig diepgang
Dat was haar in deze romanvorm beter gelukt als de personages meer eigen identiteit hadden gehad. Ze neigen doorgaans naar karikaturen van degenen op wie ze zijn gebaseerd. Makkelijk herkenbaar zijn bijvoorbeeld de typische managers, talkshowhosts en drill rappers van deze wereld. Ook de hoofdpersonen worden oppervlakkig vormgegeven. Zo wordt terloops vermeld dat de gekleurde Isaiah ‘als onderdeel van de internationale diversiteitsstrategie’ van zijn werkgever is aangenomen. Het zou niet alleen interessant zijn om erachter te komen wat dit met Isaiah als persoon doet, maar ook of dit soort dingen in dit werkveld gebruikelijk zijn. Heuvelings gaat echter niet de diepte in met haar personages. Ze staan niet in dienst van een roman, maar van een non-fictieboek over de streamingmaatschappij.
‘Het fragmentarische verhaal leidt behoorlijk af.’
Het boek lijkt daardoor bedoeld als opgeleukte encyclopedie van het Spotify-tijdperk. De schrijfstijl is dan ook wispelturig: soms uitbundig en fantasierijk omwille van het verhaal, dan weer te droog omdat de schrijfster informatie wil overbrengen. De enorme hoeveelheid straattaal die vooral in de hoofdstukken van Amir gebruikt wordt, is vaak een struikelblok en soms ronduit hinderlijk.
Een gespleten boek
Auxiety biedt uiteindelijk veel interessante materie en helpt om de huidige tijd beter te begrijpen. Het is echter een volledig raadsel waarom Heuvelings dit in de vorm van een roman moest gieten. De platte personages en het fragmentarische verhaal leiden behoorlijk af van die verborgen wereld achter dat groene icoontje. Dankzij dit boek weet de lezer namelijk veel meer over de huidige muziekindustrie. Als roman is Auxiety behoorlijk mislukt, als informatieve kost over de moderne muziekindustrie staat het vrij stevig. Het romangedeelte heeft echter de overhand, waardoor het boek niet weet te overtuigen.