‘De avonturen van Alexander von Humboldt’ is een graphic novel geschreven door Andrea Wulf en geïllustreerd door Lillian Melcher. Het boek gaat over een natuurwetenschapper en ontdekkingsreiziger uit de 19e eeuw. De ideeën die hij tijdens zijn reis opdeed over klimaatveranderingen, ontbossing en slavernij, zijn nu redelijk gangbaar, maar in die tijd nog niet. Met zijn vernieuwende opvattingen inspireerde hij Goethe en Darwin, die hem de ‘belangrijkste wetenschapper aller tijden’ noemde.
Teskt: Inge Spoelstra
Ontdekkingsreizen waren in de 19e eeuw een ongebruikelijke en heldhaftige onderneming. Alexander is samen met Aimé Bonpland, een botanisch tekenaar, en zijn bedienden vaak lang onderweg met de boot en te voet. Ze reizen onder andere door Mexico en Venezuela, waar hij onderzoek doet naar de verbondenheid van vulkanen en de gevolgen van ontbossing. Ook de inheemse culturen bestudeert hij grondig, waarbij hij het tot slaaf maken van de lokale bevolking afkeurt. Naast zijn ontdekkingen krijgen we ook een kijkje in zijn privéleven, zoals zijn standpunten over religie. In een van zijn boeken waarin hij over het universum schrijft, noemde hij dan ook geen één keer het woord God, waardoor hem na het verschijnen van het boek verweten werd dat hij een ‘verbond met de duivel’ had gesloten.
Tijdreiziger
Het boek wordt vanuit het heden verteld door de overleden Alexander die vanuit 2019 als het ware terugblikt op zijn leven. Hierdoor krijgt het een bijzondere vertelstructuur. Sommige van zijn ontdekkingen en publicaties kregen namelijk pas veel aandacht na zijn dood. Hij vertelt, soms tegen het arrogante aan, hoe zijn ideeën een grote impact hebben gehad op de wetenschap en hoe men nu naar de wereld kijkt. Zeker zijn stellingen over klimaatveranderingen waren voor zijn tijd erg bijzonder. Met zijn meetapparatuur mat hij de veranderingen van het klimaat en redeneerde hij dat overzeese handel niet goed is voor het milieu. Hoewel het nu duidelijk is dat we de natuur moeten beschermen, was dat in zijn tijd nog niet zo. Door de tekst en de tekeningen raak je ervan bewust dat klimaatverandering al een erg lang proces is, waarover Humboldt een van de eerste was die zich daar druk om maakte.
Grafische vertelstijl
De auteur noemt het boek zelf een ‘non-fictie strip’. Het boek is namelijk een mix tussen een strip, een graphic novel en een kunstboek. De illustrator maakt gebruik van oude prints, brieven met het handschrift van de wetenschapper, gedroogde planten en haar eigen tekeningen. Deze elementen heeft ze verwerkt in collages, die er per pagina verschillend uitzien. Hierdoor wil je naar elke pagina blijven kijken. Een leuk detail is dat Humboldt in de boeken die hijzelf schreef vaak uitklappagina’s voegde. Als een knipoog hiernaar heeft illustrator Melcher in het midden van het boek ook een uitklappagina opgenomen.
Wulf en Melcher hebben met dit boek het leven van een man die zo’n grote stempel op de wetenschap heeft gedrukt prachtig in beeld gebracht. Door middel van de tekst, maar zeker ook de illustraties voel je je onderdeel van het verhaal. Dit boek is een aanrader voor allen die geïnteresseerd zijn in avonturiers, natuur, wetenschap en dit eens op een vernieuwende manier gepresenteerd willen krijgen.