Wanneer Arend, Martin en Ernst alle drie dromen blijken te hebben over een roze olifant die hen opdrachten geeft, besluiten zij de opdrachten te voltooien in de hoop om hun leven zin te geven. In het boek Bestierd van Joost Golsteyn, dat gevuld is met mysterie en bier, volg je deze mannen naar een leven dat precies op dat van daarvoor lijkt.
Een van de hoofdpersonen, Arend van Bohemen, komt niet van zijn eczeem af. In zijn dromen verschijnt een machtig lijkend wezen: de roze olifant van het biermerk Delirium. Uit de elementen uit zijn droom leidt hij af dat hij opdrachten zal moeten voltooien om van zijn eczeem af te komen. Wanneer blijkt dat zijn twee vrienden Martin en Ernst ook boodschappen van de olifant krijgen, blijven ze de opdrachten van de olifant uitvoeren, inmiddels zonder eczeem, en ogenschijnlijk zonder doel. Zij vullen hun dagen met diverse bieren om tot inzichten te komen, contact met de Poolse kunstenaar Wyspianski en het versieren van vrouwen. De vage zoektocht die de mannen lijken te ondernemen vindt houvast bij kunst.
In het hoofd van de schrijver
Kunst is dan ook een van de weinige dingen waar dit plot houvast vindt. Joost Golsteyn schept in Bestierd de indruk dat hij zijn gedachten zonder veel nadenken op papier heeft gezet. Het idee om een roman te maken van je eigen gedachtenwereld is in principe niet slecht, behalve als het op een manier geschreven wordt waarbij de auteur de lezer vergeet. In wat grotendeels een script lijkt te zijn voor een film of toneelvoorstelling door de overvloed aan dialogen, worden bijvoeglijke naamwoorden achterwege gelaten. De stad Nijmegen, waar het verhaal zich afspeelt, krijgt geen kleuren of sferen. Slechts de Waal wordt af en toe afgebeeld in de nacht, maar daar blijft het dan ook bij. Hoe de hoofdpersonages Arend, Martin of Ernst eruitzien, komt de lezer ook niet te weten, noch waar zij hun dagen voor de zoektocht mee vulden. Waren zij studenten of hadden ze alleen seks met hen? Soms pakt het goed uit om de fantasie van de lezer de ruimte te geven, maar in Golsteyns verhaal valt er van de fragmenten geen chocola te maken.
In deze roman wordt er te veel aan je verbeelding over gelaten, maar op het moment dat er iets al wel duidelijk was, wordt er ineens wél uitleg gegeven. Zo komt het karakter Destiny in beeld. Haar naam zegt al genoeg, maar de personages willen ook nog even benadrukken dat zij die woordspeling ook hebben begrepen.
Oppervlakkig
Het studentenleven, want in deze levensfase lijkt het verhaal zich af te spelen, associeert Golsteyn met veel bier, uitgaan en one-night-stands. Over de vrouwen in het boek wordt weinig vrijgegeven, behalve dat zij bestaan om het bed mee te delen. Tijdens het uitgaan laten zij zich makkelijk verleiden, gaan mee naar huis en willen daarna niet in het leven blijven van de mannen. Vrouwen lijken in dit boek geen vrije wil te hebben. Ook de hoofdpersonages hebben geen diepgang. Naast dat je niet kennismaakt met de personages, ontwikkelen zij zich ook niet.
Hetgeen dat juist meer aandacht krijgt dan je na de samenvatting van dit verhaal zou verwachten, is bier. Door het hele verhaal heen wordt er pseudo-intellectueel over kunst en religie gepraat, maar als lezer lees je vooral dat er veel gezopen en gesjanst wordt. Het is duidelijk dat Golsteyn veel kennis heeft van kunst, maar door de manier waarop hij dit verwerkt, draagt het niks bij aan het verhaal. Zo komt de Poolse kunstenaar Wyspianski regelmatig voor in hallucinaties, maar verdwijnt even gemakkelijk ook weer uit het hele avontuur.
Onsamenhangend
De fragmenten in Bestierd vormen een onsamenhangend verhaal. De vraag waar het boek over lijkt te gaan is: hebben mensen een vrije wil? Het is onduidelijk of de hoofdpersonen een keuze hebben in het uitvoeren van de opdrachten, en of er een negatieve consequentie aanhangt als zij de roze olifant niet gehoorzamen. Met opdrachten als het ophalen van artistieke herinneringen door het bladeren in boeken over kunst, onder het genot van Delirium Christmas, lijken de vage personages niet wijzer te worden in het vinden van de antwoorden op deze vragen. Naast dat deze opdrachten opvallend vaak bij de eerste poging juist worden uitgevoerd, worden thema’s waar de opdrachten over gaan, zoals kunst en religie, onvolledig uitgewerkt achtergelaten. Zo wordt er bijvoorbeeld opeens in tongen gesproken over de naam van het atelier van Arnold, die schilderijen maakt. Later wordt daar nooit meer op teruggekomen en heeft het ook geen meerwaarde voor het plot.
Joost Golsteyn zelf lijkt echter niet te twijfelen aan zijn schrijfkunsten. Door middel van de personages uit zijn boek weet hij zichzelf te complimenteren: ‘Wat zeg je dat mooi’, valt er regelmatig te lezen. Af en toe lijkt Golsteyn ook wat in de war te zijn. Zo valt er te lezen: ‘Hij pakt het bakje uit de vriezer en sluit de koelkast.’ Op de kaft van het boek staat een abstract schilderij van Golsteyn afgebeeld. De kunstkijker zonder houvast achterlaten is iets dat beter bij hem past dan het verwarren van zijn lezers. Bij schilderijen is het toch echt makkelijker om een clusterfuck als amusant te beschouwen.
Bestierd had zo mooi kunnen zijn met thema’s als filosofie, religie, zingeving en kunst. Deze elementen blijven echter onverwerkt, net zoals de personages. Voor een literatuurcriticus die een warrig verhaal wil analyseren, is het boek een prima tijdsbesteding, maar over het algemeen past schilderen waarschijnlijk beter bij Joost Golsteyn. Door de niet uitgewerkte karakters, achterwege gelaten thema’s, weinig houvast voor de lezer, stereotypen, maar wél een origineel verhaal krijgt Bestierd van Joost Golsteyn twee sterren.