Anno 2017 gaan meer mensen dan ooit gebukt onder depressies, angststoornissen en allerhande andere problemen. Onze maatschappij kenmerkt zich door steeds groter wordende onrealistische verwachtingen: alles moet vrolijker, groter en voornamelijk beter in vergelijking met anderen. Er heerst een soort angstcultuur waarbij status ontleend wordt aan de mate waarin je een succesvol leven lijkt te hebben. De oplossing? Stop giving a fuck! In The subtle art of not giving a fuck leert Mark Manson, de beroemde Amerikaanse blogger, je zorgvuldig om te gaan met de beperkte hoeveelheid tijd, geld en energie die je hebt. Het boek biedt je de helpende hand bij het stellen van je prioriteiten, zodat jij alleen fucks geeft om de zaken die er echt toe doen.
Tekst: Maurits Vercammen
Anti-zelfhulp
Nu zal je denken: ‘Oh god, weer zo’n clichématig zelfhulpboek?’ Het horen van het woord “Zelfhulpboek” gaat bij veel mensen gepaard met een bepaalde scepsis, zeker als het zoveelste zelfhulpboek je alweer niet uit je winterdepressie heeft getrokken. De veronderstelling dat het lezen van een dergelijk boek je op magische wijze omtovert tot een soort onbekommerde Goofy is dan ook onjuist. Manson stelt echter dat veel zelfhulpboeken te veel gericht zijn op het verbergen van je negatieve emoties met positieve ervaringen en doelstellingen, en ziet zijn eigen boek dan ook meer als een ‘anti-zelfhulpboek.’ Op onverwachte wijze begeleidt hij zijn lezers naar een beter leven door ze te leren zich minder te richten op het streven naar positiviteit en meer op acceptatie en verwerking van het negatieve.
The backwards law
Manson stelt in zijn boek dat we door de toenemende behoefte aan positiviteit te veel gefixeerd raken op wat we tekort komen. Het streven naar een fitter lichaam komt bijvoorbeeld voort uit het gevoel dat je nog niet fit genoeg bent. Filosoof Alan Watts noemde dit fenomeen ‘The backwards law‘: het idee dat hoe meer je hunkert naar geluk, des te ongelukkiger je wordt. Door het taboe op negativiteit ontstaat er daarnaast een zogenaamde ‘Feedback loop of hell‘, waarin het hebben van een negatieve ervaring als negatief wordt ervaren: jezelf slecht voelen over het feit dat je je slecht voelt. Negatieve ervaringen zijn echter essentieel omdat vrijwel alle uitdagingen die je hebt overwonnen in je leven gepaard gaan met bepaalde negatieve emoties. De pijn die je voelt in de sportschool resulteert in een sterker lichaam; door openheid over je onzekerheden kom je paradoxaal voor anderen juist zelfverzekerder over. De mentale pijn die wordt veroorzaakt door deze ervaringen is bovendien gezond omdat het je leert wat goed en wat slecht voor je is. Het gevaar van de huidige maatschappelijke ‘Pursuit of Positivity‘ is dan ook dat we dergelijke negatieve gevoelens proberen te vermijden en daardoor vervreemd raken van de realiteit.
‘The desire for more positive experience is itself a negative experience. And, paradoxically, the acceptance of one’s negative experience is itself a positive experience.’
Problemen oplossen
Conventionele zelfhulpboeken pleiten vaak voor een aanpak waarbij het geluksgevoel wordt aangewakkerd door het streven naar zoveel mogelijk positieve ervaringen. Manson beweert echter dat geluk voortkomt uit het oplossen van problemen en niet uit het ontwijken van problemen door middel van de zogenaamde highs: positieve ervaringen die je een tijdelijk geluksgevoel geven, zoals een leuk feestje of het kopen van een nieuwe auto. Na een zware dag bedekt menig persoon zijn problemen graag onder een berg afhaalsushi, maar 29 sushirolls later zijn je problemen er nog steeds en ben je eigenlijk niets opgeschoten. Het oplossen van problemen wordt bij veel personen bemoeilijkt door ontkenning en het aannemen van een slachtofferrol. Als immers het geloof ontstaat dat de verantwoordelijkheid voor je problemen bij anderen ligt, verdwijnt ook het gevoel dat je je eigen problemen op kan lossen. Door verantwoordelijkheid te nemen voor je eigen problemen, neemt ook het geloof in het effect van je eigen acties toe en ben je in staat je problemen op te lossen.
‘You‘re wrong about everything’
Manson stelt zich aan de ene kant kwetsbaar op door te stellen dat iedereen, inclusief hijzelf, wat minder zeker van zichzelf zou moeten zijn: ons brein is namelijk een complexe machine die constant fouten maakt. Desondanks vertelt Manson veel verhalen vanuit een persoonlijke insteek en is hij soms wat te oordelend, wat in strijd lijkt met zijn eerdere suggestie. Het boek zet zeker aan tot nadenken maar biedt weinig praktische oefeningen waardoor de drempel voor het aanpakken van problemen voor de lezer wellicht wat hoog blijft.
In eerste instantie roept een oranje zelfhulpboek met ‘Fuck’ in de titel wat scepsis op – Wat gaat dit boek mij leren dat ik nog niet weet? – maar ondanks het hoge clickbait-gehalte is het zeker het lezen waard: Manson hanteert een prettige schrijfstijl die weinig te lijden heeft onder het regelmatige gebruik van het woord ‘Fuck‘ en hij slaat in zijn boek met grote regelmaat de spijker op zijn kop. Hij zet zijn beweringen kracht bij met behulp van komische anekdotes, waardoor er een gezonde balans ontstaat tussen leuke verhalen en diepere filosofische materie. Het boek geeft niet zozeer een gestructureerd stappenplan naar een beter leven, maar heeft verbazingwekkend veel invloed op je geestelijke gesteldheid en helpt enorm bij het stellen van je prioriteiten.