In het kader van 80 jaar vrijheid in Gelderland en de herdenking van de geallieerde slachtoffers in de strijd om de Waal, organiseerde Gelderland in vrijheid zaterdag een massale mars rond de Oversteek. De vele extra’s en het gevarieerde programma zorgden voor een avond die met recht een ontroerend eerbetoon aan de omgekomen soldaten aan het einde van de Tweede Wereldoorlog genoemd mag worden.
Rond kwart voor zeven verzamelde een groot aantal Nijmegenaren bij de Vasim voor wat een memorabele avond beloofde te worden. Sinds 2014 wandelt er elke dag bij het vallen van de avond minstens één veteraan over de Oversteek ter ere van de gevallen soldaten tijdens Operatie Market Garden. Ook de lichten van de brug zijn onderdeel van het herdenkingsritueel en springen één voor één aan wanneer de veteraan er langs loopt. Op deze avond vergezelden duizend mensen op uitnodiging van Gelderland in vrijheid de veteranen tijdens hun mars. Burgemeester Hubert Bruls sloot de mars af met een praatje, waarna de vrijheid nog gevierd mocht worden met een spectaculair optreden van de theatergroep Bencha.
Een fonkelende lichtstroom
Een rode baret van de organisatie begon deze mooie nazomeravond met een uitleg van de gedachte achter de herdenkingstocht. Er worden deze avond 48 geallieerde soldaten herdacht die bij de Waal zijn omgekomen tijdens Operatie Market Garden. Een van de wandelaars legde gepassioneerd uit: ‘Iedere lamp representeert een slachtoffer, dus deze wandeling op de brug, die zelf overigens ook een monument is, gaat over het herdenken van alle opofferingen die voor onze vrijheid zijn gemaakt.’ Niettemin hadden de aanwezigen ook allemaal een eigen persoonlijke reden voor deelname. Zo vertelde dezelfde wandelaar ook dat zijn moeder, die eveneens opgroeide in Nijmegen, het bombardement en de nasleep daarvan had meegemaakt: ‘Mijn moeder had daardoor last van posttraumatische stress waardoor ik ook een beetje met de oorlog opgroeide.’ Ook wees hij er trots op dat zijn moeder op de bekende foto van Nijmegen net na het bombardement staat.
Toen de aanwezigen netjes stonden te wachten om de trap naar de brug te beklimmen, werden er kleine lampjes uitgedeeld. Die bleken hard nodig, want tegen de tijd dat het gros zich uiteindelijk op de brug verkeerde, ging de zon onder. Het gevolg was een stroom van fonkelende lichtjes die zich stapvoets over de brug bewoog.
Verderop schenen schijnwerpers een golf aan licht op de Waalkade in Lent, waar vlaggen van de nationaliteiten van de gevallenen op een rij stonden. Naast de rij van verlichte vlaggen stonden vele wandelaars even stil om de herdenkingskransen te bewonderen die door de vooroplopende veteranen waren neergelegd. Op hetzelfde moment begon de militaire fanfare te spelen, wat een moment van kippenvel veroorzaakte. Vervolgens liep de stoet door een haag van Amerikaanse vlaggen en foto’s van Amerikanen die rond en op de Waal om het leven waren gekomen. Extra indruk maakte de leeftijd van de slachtoffers. Veel soldaten waren namelijk niet ouder dan 18 jaar toen ze aan de strijd begonnen.
Op de loopbrug naar het Waaleiland, waar de tocht een vervolg kreeg, zagen de wandelaars dan eindelijk het effect van de grote lichtspots die op de Oversteek ontstoken waren. Deze vormden een fonkelende lichtstroom die tot ver in de lucht te zien was. Hierna liep de stoet rustig door naar de andere kant van de brug. Op het Waaleiland stond de felbelichte militaire fanfare, die geconcentreerd hun liederen speelde: Aria’s, medleys, soldatenliedjes en zelfs de soundtrack van Pirates of the Caribbean. Er werd dus een divers palet aan muziek en emoties gepresenteerd. Na de fanfare beklommen de bezoekers wederom de Oversteek, en van daaruit bereikten zij het begin- en tevens ook het eindpunt.
Het Peace by Peace festival
Eenmaal terug bij de Vasim begon het festival vorm te krijgen. De muziek werd meer uptempo, mensen praatten gezellig op picknickbanken rondom het podium en voor de festivalkraampjes vormden zich rijen. ‘Doe maar veertien bier’, riep een man bij de toog van de festivalbar. Toch was er ook op dit punt van de avond nog ruimte voor een serieus gesprek. Een hoge militair buiten dienst gaf aan dat de mars hem herinnerde aan de gespannen geopolitieke situatie: ‘De instabiele wereld laat zien dat vrede niet vanzelfsprekend is, daarom zijn investeringen in defensie nu heel belangrijk.’ Burgemeester Bruls richtte zich in zijn afsluitende woorden juist op het individu door te stellen dat iedereen bij kan dragen aan vrede, als je maar het gesprek met elkaar blijft aangaan. Hij hield het echter kort, om ruimte te geven aan het bijzondere wat nog zou komen.
Het theatergezelschap Bencha verzorgde in de late uren namelijk een groot spektakel. Meerdere vrouwen van het gezelschap toonden hun kracht en lenigheid, door hangend aan een cilinder hun acrobatisch talent te tonen. De vrouwen in de lucht werden afgewisseld door een gemaskerde vrouw die op stelten in een kostuum vol met lichtjes danste en een in harnas gehezen zangeres die al zwevend als een ster in de lucht bewoog. Allemaal in het teken van de hardbevochte vrijheid waarin alles mogelijk is.
