De pest, ook wel dramatisch de ‘Zwarte Dood’ genoemd, staat centraal in een nieuwe tentoonstelling van Museum Het Valkhof. Vanwege de lockdown is een deel van De Pest nu online te bezoeken aan de hand van afbeeldingen, verhalen en een podcast. Het is een veelzijdige mix van oude meesters en moderne kunstwerken, die dankzij de coronapandemie per toeval ineens verrassend actueel is. De voorbereidingen voor de expositie waren namelijk allang in gang gezet voordat iemand van het woord corona gehoord had.
Vanwege de sluiting van het museum heeft Het Valkhof een gratis online tentoonstelling ontwikkeld die via hun website dag en nacht te bezoeken is. Zo krijgt het publiek alvast een beeld van deze nieuwe expositie. Het online bezoek dient dus niet ter vervanging van een fysiek museumbezoek maar moet vooral worden gezien als een voorbereiding op de tentoonstelling. Die zal na de nog ongeplande heropening tot en met 11 juli te bezoeken zijn. Er zijn op de website van het museum drie pagina’s gewijd aan de online expositie. Zo vind je op de eerste pagina een algemene inleiding met informatie over de tentoonstelling, citaten van Dante en Camus met betrekking op de pest en een paar afbeeldingen van tentoongestelde kunstwerken. Zo wordt de nieuwsgierigheid alvast gewekt.
Pestparels
Vervolgens kan er worden doorgeklikt naar de pagina Pestparels waarop iedere week een nieuw werk uit de tentoonstelling wordt uitgelicht door museumexpert Marja Begheyn en conservator Marie Stel. Deze pagina heeft nog het meest weg van een fysiek museumbezoek en aangezien we dit al een tijd moeten missen, is dat leuk. Het is namelijk vormgegeven op een vergelijkbare manier als een standaard tentoonstelling in het museum: je ziet een kunstwerk, vergezeld door informatie over het werk. Ook is te zien wie het kunstwerk heeft gemaakt en hoe het werk aan de pest is gerelateerd. Zo is het schilderij Pestlijders in een gasthuis van Theodoor van der Schuer één van de uitgelichte werken. Er is een klein jongetje afgebeeld dat huilend richting zijn lijkbleke, met builen bedekte moeder grijpt. Het is een tragisch tafereel dat de wanhoop en ernst van de pest verbeeldt. Dat dit schilderij vele parallellen met de huidige coronapandemie vertoond, wordt in een tekst onder de afbeelding uitgelegd.
Er worden slechts enkele kunstwerken uit de tentoonstelling uitgelicht waardoor de uitgebreide informatie bij de werken de moeite van het lezen waard is. Veel meer is er namelijk ook niet te zien. Waar je normaal na drie bordjes lezen vaak de moed al opgeeft omdat de rest van het museum lonkt, is het nu juist leuk om te lezen over hoe een naakte man het kunstwerk Full Blown tot stand heeft gebracht. Natuurlijk kan een afbeelding bekijken uiteraard nooit op kan tegen de ervaring van een kunstwerk echt zien.
Voordelig aan deze afbeeldingen is echter dat je gewoon met je neus bovenop het kunstwerk kunt gaan zitten als je bijvoorbeeld beter naar het schattige hondje op het schilderij van Pieter van Laer wilt kijken. In het museum levert dat een alarm en preek van de beveiliging op maar online hooguit een neusafdruk op je scherm. Je kunt dus makkelijker alle details zien, maar tegelijkertijd mis je wel een ervaring: het is niet mogelijk om om een beeldhouwwerk heen te lopen om alle kanten te bewonderen.
Podcast
Tenslotte is er ook nog een podcast gemaakt, bestaande uit twee afleveringen. Daarin spreken verschillende experts over de pest en deze tentoonstelling. Dit is misschien wel het interessantste onderdeel van de online expositie. In de podcast wordt namelijk niet alleen gesproken over de tentoonstelling zelf, maar gaan de de experts ook in op de duidelijke parallellen tussen de pest en onze huidige coronacrisis. Ook de pest was een pandemie, die vanuit Azië naar Italië kwam en zich over het hele Europese continent verspreidde. Het was een ziekte waar veel onzekerheid en desinformatie over bestond en het leidde tot hamstergedrag. Dat klinkt allemaal wel heel bekend. De podcast luistert zich lekker weg en biedt een berg informatie over een interessante en tegenwoordig ook weer relevante periode. Als je vooral geïnteresseerd bent in kunst en wat minder in historische details, is deze podcast misschien wat minder boeiend.
Hoewel een online tentoonstelling in deze tijden een uitkomst biedt, kan De Pest op geen enkele wijze het fysieke museumbezoek vervangen. Daar is deze online expositie ook niet voor bedoeld: het is een leuke en leerzame introductie die nieuwsgierig maakt om, zodra het weer mag, de expositie in het echt te gaan bekijken.