Aan de Waalkade is sinds kort een nieuw museum te vinden: De Bastei. Dit ‘centrum voor natuur en cultuurhistorie’ is ontstaan uit een ratjetoe aan organisaties: het voormalige Natuurmuseum, het voormalige Stratemakersmuseum, Staatsbosbeheer, IVN Rijk van Nijmegen en Rijkswaterstaat Oost-Nederland. Die diversiteit is terug te zien in de collectie. Bezoekers kunnen kennismaken met de voormalige verdedigingswerken van Nijmegen, flora en fauna in het rivierengebied, de gevolgen van de ijstijd voor Nijmegen, maar ook met bekende Nijmegenaren als Ronnie Ruysdael.
Tekst: Noor de Kort
Foto’s: Tom Plaum
Het is even zoeken naar de ingang van het spiksplinternieuwe museum, want dit bestaat uit twee, losse gedeelten. Het grootste deel van het museum bevindt zich aan de Waalkade, maar de ontvangstruimte ligt verstopt naast de trappen bij Holland Casino. Een bordje dat bezoekers naar de ingang wijst, zou geen overbodige luxe zijn. De twee delen van het museum zijn door een ondergrondse gang met elkaar verbonden. Oorspronkelijk was deze gang puur als verbinding bedoeld, maar tijdens het graven werden zo veel archeologische vondsten gedaan, dat deze ook maar zijn opgenomen in de collectie. In de donkere gang vind je bijvoorbeeld een schietgat uit de zestiende eeuw en een Romeinse stadsmuur uit de vierde eeuw, die in de veertiende eeuw de achterwand van een kelder was. Deze archeologische vondsten verdienen meer toelichting. Nu roept de beknopte uitleg in de vorm van lichtprojecties vooral veel vragen op.
Beschermd Nijmegen
Eenmaal onder de grond door, beland je in het museum aan de Waalkade. Van buiten is dit een architectonisch modern pand met veel glas en abstracte vormen, maar die buitenkant is misleidend. Achter de nieuwe gevel gaat de zogenaamde Stratemakerstoren schuil. Deze voormalige bastei, een middeleeuwse toren, maakte eeuwenlang onderdeel uit van de Nijmeegse vestingwerken. De toren ontsnapte in de negentiende eeuw toevallig aan de sloop. Door de omringende bebouwing was het gebouw toen namelijk niet zichtbaar. Vanuit de bastei werd onder andere de inmiddels niet meer bestaande Veerpoort in de gaten gehouden. Lopend door de kanonsgang met verschillende schietgaten begrijp je waarom de toren hiervoor zo geschikt was: door de ronde vorm kon de vijand vanuit verschillende hoeken worden aangevallen.
Komt een mammoet bij de kapper
Op de laagste verdieping van de bastei wordt met behulp van een video uitgelegd welke gevolgen de ijstijd voor Nijmegen heeft gehad, zoals het ontstaan van de stuwwal tussen Nijmegen en Kleef. Het ijs bracht ook veel zwerfkeien mee uit Scandinavië, waarvan een aantal in De Bastei te zien is. Veel indruk maakt de enorme mammoetschedel die midden in de ruimte hangt. Deze 41.000 jaar oude schedel werd in 1994 gevonden in een plas in Bergharen. Op een van de schermen is te zien hoe archeologen de mammoet uit het water takelen, en in een van de vitrines is zelfs een pluk mammoethaar te bewonderen.
Dieren en mensen van tegenwoordig
Aan je tijdreis naar de ijstijd komt een verdieping hoger abrupt een einde. Hier vind je geen mammoeten, maar dieren die nu rondom Nijmegen leven, zoals otters, bevers en vogels in alle soorten en maten. Ook de Nijmeegse homo sapiens is in het gebouw vertegenwoordigd, want een paar verdiepingen hoger kijk je recht in de gezichten van onder andere politicus Dries van Agt, zanger Ronnie Ruysdael en cabaretier Pieter Derks. Deze bekende Nijmegenaren leggen uit wat hun stad zo bijzonder maakt. De Gelderlander-journalist Rob Jaspers vertelt bijvoorbeeld in een video over zijn band met de Waal, en hardloopster Susan Krumins is enthousiast over de reeën die zij spot tijdens haar rondjes in de bossen. Terwijl je de laatste trap beklimt voor een kop koffie op het dakterras, vraag je je af of De Bastei niet te veel wil. De Stratemakerstoren is absoluut het bekijken waard en ook in de andere zalen kom je veel te weten over Nijmegen. Toch voelt de collectie aan als een bord tapas: je krijgt van alles een beetje. Om bij te komen van de verschillende smaken is het dakterras gelukkig heel geschikt. Vanaf grote hoogte kijk je uit over de Waal, Lent en de Ooijpolder, onder het genot van een stuk appeltaart. Als dat geen goed einde is.
