Home Opinie & AchtergrondInterview De Veluwe ontketend

De Veluwe ontketend

door Redactie

In zijn nieuwste film Wild brengt natuurfilmmaker Luc Enting de ruige kant van de Veluwe in beeld. Met zijn werk wil hij natuurliefhebbers de schoonheid en de kwetsbaarheid van het natuurgebied tonen. ‘Wat je in de film te zien krijgt, zijn de laatste stukjes ongerepte natuur op de Veluwe.’

Tekst: Chiel Nijhuis
Foto’s: Vincent Veerbeek

Dit artikel verscheen eerder in de vijfde editie van ANS.

Natuurfilmmaker Luc Enting komt twintig minuten later dan afgesproken bij zijn kantoor in Ede aan. ‘Ik had nog wat harde schijven met beeldmateriaal thuis laten liggen die ik op moest halen.’ Het mag dan een slechte smoes zijn, toch heeft Enting de laatste drie jaar genoeg beeldmaterieel verzameld. Voor zijn nieuwste film Wild, die sinds februari in de Nederlandse bioscopen draait, heeft hij meer dan duizend uur op de Veluwe doorgebracht. In Wild wordt de kijker onder begeleiding van een voice-over van André van Duin meegenomen naar het natuurgebied. De film onderscheidt zich volgens Enting van andere natuurdocumentaires doordat er een verhaallijn in is verwerkt en de dieren karakters hebben. Enting volgt een gezin met jonge everzwijnen en hij laat zien hoe jonge vossen opgroeien en op eigen benen leren staan. ‘Als filmmaker ben ik vooral geïnteresseerd in gedrag. Beelden moeten een verhaal vertellen, anders kun je net zo goed bewegend behang maken.’

Zijn films hebben volgens Enting vooral een maatschappelijke functie. ‘Ik wil het belang van natuurbescherming laten zien. De Veluwe lijkt groot maar dat valt vies tegen.’ De Veluwe heeft een ruwe oppervlakte van ongeveer 100.000 hectare en is daarmee het grootste aaneengesloten natuurgebied van West-Europa, maar door de dorpen die er staan en andere menselijke activiteit is de hoeveelheid ongerepte natuur beperkt. Entings interesse voor de natuur ontstond toen hij als planoloog werkte bij de gemeente Ede, waar hij als amateur begon met het filmen van wilde dieren. Uiteindelijk is hij natuurfilms gaan maken voor de publieke omroep en natuurorganisaties. Bevlogen vertelt hij hoe het idee voor Wild is ontstaan en hoe hij denkt dat zijn films kunnen bijdragen aan de bescherming van natuur in Nederland.

Luc Enting 1 groot

Eten of gegeten worden
Een van de redenen dat Enting natuurfilms is gaan maken, is om het belang van natuurbeheer in Nederland te onderstrepen. ‘Mijn werk heeft altijd een missie. Ik wil dat door mijn films gesprekken op gang komen over het bevorderen van natuurzonering.’ Lang heeft Enting dat gedaan met films voor televisie. Producties als Ambassadeur van de natuur over edelherten in Nederland en Oosterschelde over Nationaal Park Oosterschelde, behoren onder andere tot zijn oeuvre. ‘Ik heb een tijd lang het idee gehad om een film te maken over de toekomstige verbinding tussen de Veluwe en de Oostvaardersplassen.’ Door alle menselijke activiteit versnippert de Nederlandse natuur. Het aanleggen van een ecoduct tussen de Veluwe en de Oostvaardersplassen was een van de plannen om de versnippering van groen tegen te gaan.

‘De verbinding tussen deze twee natuurgebieden is er helaas nooit gekomen. De film is daarom in de ijskast gezet omdat financiers er geen brood in zagen.’ In 2013 is er toch een film uitgebracht over de Oostvaardersplassen, De Nieuwe Wildernis, maar deze is gemaakt door een concurrent van Enting. ‘De regisseur van deze film, Ruben Smit, kende ik goed, dus ik was verrast dat hij hier wel een film over mocht maken. Daar heb ik mij bij neer gelegd. Ook in de filmwereld geldt: de een zijn dood is de ander zijn brood.’

In de film krijgen dieren menselijke eigenschappen toegedicht.

Hoewel de productie van De Nieuwe Wildernis een tegenslag was voor Enting, kwam er hierdoor wel meer publieke belangstelling voor natuurfilms. Mede dankzij het succes van de concurrent is Wild mogelijk geworden. ‘Na het succes van De Nieuwe Wildernis ben ik gaan praten met AVRO/TROS over een bioscoopfilm over de Veluwe. Bij de omroep waren ze gelijk enthousiast. De film mocht alleen niet te veel lijken op De Nieuwe Wildernis, wat echt een documentaire is. Daarom hebben wij ervoor gekozen om Wild filmisch op te zetten en er een verhaallijn in te verwerken.’ Door deze keuze wijkt Wild erg af van de doorsnee natuurdocumentaire. In de film krijgen de dieren die in beeld komen menselijke eigenschappen toegedicht. Zo wordt in de film verteld dat vader everzwijn thuiskomt bij zijn gezin, dat bestaat uit een zeug en zes biggen. Volgens Enting is de analogie tussen mensen en dieren minder vergezocht dan het lijkt. ‘Als je lang genoeg naar dieren kijkt, valt het op dat ook dieren een eigen persoonlijkheid hebben.’ Hij noemt als voorbeeld een jong hert dat ligt te rollen in de urine van een ouder hert, om zo zijn geur over te nemen. ‘Dat gedrag kan je vergelijken met een puber die voor het eerst aftershave op doet voor het uitgaan. Natuurlijk gaat deze vergelijking niet op, maar het is wel een manier om dierlijk gedrag aan mensen uit te leggen.’

Luc Enting 2 grootShot van de stagiair
Tijdens het filmen is het Enting gelukt een aantal zeldzame momenten vast te leggen. Zo zit er een scène in de film waarin een vos een jong everzwijn te pakken krijgt. ‘Voor mensen die de film zien, is het vaak een verrassing dat vossen op jonge biggen jagen. Het komt zo zelden voor dat zelfs boswachters zeiden dat het ons nooit zou lukken dit in beeld te brengen.’ Dat het toch is gelukt, ligt vooral aan het aantal uren dat Enting met een filmploeg in het veld heeft doorgebracht. ‘Toen we te horen kregen dat in het gebied een vos aanwezig was, zijn we daar direct gaan zitten tijdens de uren waarop de dieren actief zijn. Gelukkig stond de wind in die week erg gunstig, waardoor we het gedrag van de dieren niet met onze geur verstoorden. Hierdoor konden we daar met twee camera’s werken.’ Glimlachend voegt hij daaraan toe: ‘Uiteindelijk is het shot gemaakt door een stagiair en niet door mijzelf.’

Volgens Enting is tijdens de opnames het belang van de dieren vooropgesteld, ook als dit ten koste ging van bepaalde scènes. ‘We hebben maatregelen getroffen om te voorkomen dat we tijdens het filmen het natuurlijke gedrag van de dieren verstoren. Van tevoren hebben we afgesproken dat we niet in een gebied gaan lopen, maar dat we werken vanuit vaste hutten. Ook al is er nog zoveel activiteit die dag.’ Doordat Enting terughoudend te werk ging, is het hem niet gelukt alle scènes te maken die hij van tevoren had gepland. ‘Een van de karakters die ik graag in de film had verwerkt, was de raaf. Die beesten zijn echter zo slim dat ze de dummycamera doorhadden en hun nest steeds verplaatsten.’ Een andere beperking bij het filmen was dat bepaalde plekken ontoegankelijk waren vanwege menselijke activiteiten. ‘Het is ons bijvoorbeeld niet gelukt te filmen in de buurt van defensieterreinen. Daar werd zoveel geoefend dat we erg vroeg van tevoren moesten aangeven wanneer we wilden filmen. Dat is niet te doen als je in de natuur werkt.’

‘Als natuur te weinig ruimte krijgt, hebben dieren onvoldoende kans om te vluchten en worden ze tam.’

Natuur in Nederland
De defensieterreinen, dorpen en andere vormen van menselijke beschaving die op allerlei plekken in de Veluwe te vinden zijn, zorgen ervoor dat de natuur in het gebied erg versnipperd is. ‘Als je naar de oppervlakte van het gebied kijkt, lijkt het met de natuur op de Veluwe goed gesteld. Wat je in de film te zien krijgt zijn echter de laatste stukjes ongerepte natuur.’ Enting vindt het belangrijk dat het groen niet verder uitdunt. ‘Als natuur te weinig ruimte krijgt, hebben dieren onvoldoende kans om voor mensen te vluchten en worden ze uiteindelijk tam.’ Op bepaalde plekken in Europa, zoals Jægersborg in Denemarken, gebeurt dit al. ‘De edelherten zijn daar zo aan mensen gewend geraakt, dat ze niet meer voor mensen wegvluchten.’ Dit probleem speelt volgens Enting ook in de Waterleidingduinen in ons eigen land. ‘De vossen zijn daar zo tam dat ze uit je hand eten. Dagjesmensen hebben hierdoor de tijd van hun leven, maar voor mij is de lol eraf. Gelukkig zijn de dieren op de Veluwe nog erg schuw.’ Door het geven van lezingen over zijn film hoopt Enting bestuurders van de provincie Gelderland en de Veluwse gemeenten bewust te maken van het belang van goed natuurbeheer. Met enige trots vertelt hij dat zijn presentaties hun vruchten beginnen af te werpen. ‘Je ziet dat dankzij de film gesprekken op gang komen onder bestuurders van de provincie Gelderland en de Veluwse gemeenten om de Veluwe meer als een geheel te beheren.’

Het zal nog even duren voor er een nieuwe film van Enting op het witte doek verschijnt. Toch geeft de filmmaker aan niet stil te zitten. ‘Ik ben in opdracht van natuurorganisaties bezig met het plaatsen van webcams binnen natuurgebieden.’ Een van die webcamprojecten is Beleef de Lente, een initiatief van Vogelbescherming Nederland, waar geïnteresseerden live naar het gedrag van vogels kunnen kijken. Enting houdt zich daarnaast graag bezig met het overbrengen van zijn enthousiasme. ‘Een tijd geleden gaf ik een presentatie aan 250 vrijwilligers van Staatsbosbeheer. Ik vind het leuk om te zien dat ik mensen die zelf vaak in de natuur komen toch nog kan verrassen.’

Laat een reactie achter

Gerelateerde artikelen