Gisteren publiceerde ANS de brief van de 23-jarige Simon, waarin hij vertelde over de periode tijdens zijn studententijd waarin hij aan een depressie leed. Studentpsycholoog Annemiek Godefrooy was erg onder de indruk van de brief en met name van de rol die het studiegenootje van Simon speelde. ‘Vragen hoe het écht met iemand gaat, is het beste dat je kan doen.’
Tekst: Irene Wilde
Illustratie: Inge Spoelstra
Wat dacht u toen u de brief van Simon las?
‘Voor mij is het een heel bekend verhaal. Alle facetten waar hij over vertelt, zie ik terug in mijn spreekkamer: jezelf beroerd voelen, nergens meer aan toekomen en jezelf terugtrekken. Dat zijn wel de hoofdkenmerken van een depressie.’
Zou u kunnen uitleggen wat een depressie precies is?
‘Het voornaamste kenmerk van een depressie is een lage stemming. Je voelt je niet goed, je voelt je lusteloos en zit niet lekker in je vel. Zelfs dingen die je normaal leuk vindt om te doen, boeien je niet meer. Op een gegeven moment heb je ook het liefst zo min mogelijk mensen om je heen en trek je je steeds verder terug. Mensen met een depressie komen tot niks, waarover ze zich dan schuldig over voelen. Dat schrijft Simon ook mooi in zijn brief: “Ik beloof dat het morgen weer beter gaat”, maar dat gaat dus niet.
‘Er is tegenwoordig veel aandacht voor burn-outs, maar ik wil wel benadrukken dat dit iets anders in dan een depressie. Een depressie en een burn-out hebben veel overeenkomsten, maar het grote verschil is dat de oorzaak van een burn-out altijd overbelasting is. Een depressie daarentegen kan je gewoon overkomen zonder aantoonbare reden.’
En hoe kom je daar dan uit?
‘Het belangrijkste is om erover te praten. Ik geef ook altijd aan mijn cliënten mee dat ze moeten proberen om iemand te vinden bij wie ze het gevoel hebben hun verhaal kwijt te kunnen. Dat kan namelijk heel opluchtend zijn. Juist dat stukje van jezelf durven delen met anderen, kan heel prettig voelen. Je zit er daarna namelijk niet meer alleen mee, waardoor je wereld wat groter wordt.’
Waarom vinden mensen het zo moeilijk om hierover te praten?
‘Dat komt vooral doordat mensen met een depressie het schaamtevol vinden om erover te praten en gaan denken voor anderen. Ze denken dat niemand op hun stemming te wachten en niemand hen zal begrijpen. Onder studenten in het bijzonder leeft vaak het idee dat je gezellig móet zijn, vaak mee een biertje moet gaan drinken en dat je een loser bent als je niet aan dat beeld voldoet.’
Wat kun je als buitenstaander het beste doen wanneer je vermoedt dat iemand niet zo’n lekker in zijn vel zit?
‘Vragen hoe het met iemand gaat. Maar dan ook écht vragen! Het is vaak gemakkelijk om te meteen door te lopen als het antwoord “goed” is, maar vraag het eens een tweede of zelfs derde keer. Wat dat meisje deed bij Simon is het schoolvoorbeeld van hoe je zoiets moet aanpakken. Ga eens rustig met iemand op een bankje zitten om erover te praten. Het is zo helend voor de ander om erover te kunnen praten, maar ook voor jou kan het bijzonder zijn als iemand aan jou zijn verhaal kwijt durft.’
En wat moet je als buitenstaander vooral niet doen?
‘Kom vooral niet aan met oplossingen of tips. Vaak hoor je dat vrienden proberen iemand op te beuren door dingen te zeggen als “ga lekker een rondje fietsen, dan is het zo weer over” of “kom lekker mee een biertje drinken, dan hoef je er even niet aan te denken.” Dat zijn manieren om er zelf niet mee bezig te hoeven zijn. En als je het moeilijk vindt, omdat je niet weet waar diegene precies behoefte aan heeft: maak dat ook bespreekbaar. Vraag wat je voor iemand kan doen en op wat voor manier je kunt helpen. Wat je absoluut niet moet doen, is iemand buitensluiten. In zijn brief omschrijft Simon mooi dat zijn ouders meteen zeiden dat hij altijd welkom is thuis. Dat ze altijd van hem hielden, ook met zijn depressie. Dat is de beste reactie die je kan geven als omgeving.’