De verengelsing in het hoger onderwijs is een hot topic dat ferme voor- en tegenstanders kent. Johanna de Vos, cognitiewetenschapper aan de Radboud Universiteit (RU), besloot onderzoek te doen naar de verengelsing binnen het onderwijs. ‘In de media worden voornamelijk opiniestukken geplaatst over dit onderzoek. Ik was juist benieuwd naar wat de feiten te zeggen hadden. Daarom heb ik het onderzoek opgezet.’
In haar onderzoek bekeek De Vos het gemiddelde over alle vakken van eerstejaars psychologiestudenten in het studiejaar 2016-2017. Hieruit bleek dat Nederlandse studenten in de Nederlandse track een half punt hoger scoren dan Nederlandse studenten in de Engelse track. Wat de verklaring voor dit verschil is, is niet onderzocht. ‘Een mogelijke verklaring is dat studenten de stof in het Engels minder goed begrijpen. Een andere reden kan zijn dat dat studenten de stof wel even goed begrijpen, maar dat ze het moeilijker vinden om het tentamen in een vreemde taal te maken. Ten slotte is het ook mogelijk dat het voor docenten moeilijker is om de stof goed over te brengen in het Engels’, vertelt De Vos.
In het onderzoek van De Vos is alleen gekeken naar psychologiestudenten. ‘Technisch gezien kan er geen uitspraak worden gedaan over andere studies, maar ik zie geen reden waarom het effect anders zou zijn bij andere studies’, zegt ze. In een vervolgstudie, die wordt opgepakt door onderzoekers aan de RU, wordt daarom wel gekeken naar andere studies dan Psychologie.
Toegevoegde waarde
Volgens De Vos betekent dit niet dat verengelsing in het hoger onderwijs per se een negatieve ontwikkeling is. ‘De wet stelt dat opleidingen in het Engels kunnen worden aangeboden als de Engelse taal een meerwaarde heeft. Dat vind ik zelf een goed standpunt. Klakkeloos verengelsen is geen goede zaak.’ Wanneer het bijvoorbeeld gaat om een Nederlandse klas en een Nederlandse docent, is de meerwaarde van Engels onderwijs ver te vinden volgens De Vos. In andere situaties kan het juist wel voordelen met zich meebrengen.
Maerten Prins, docent Sociale en Cultuurpsychologie aan de RU, is het hiermee eens. ‘Als universiteit is het belangrijk om je af te vragen wat het doet met de kwaliteit van het onderwijs. Bij de opleiding Psychologie vraag ik me af in hoeverre het onderwijs er beter van wordt’, stelt Prins. Voornamelijk voor de klinische Psychologie is dit volgens hem de vraag. ‘Ik zou het krampachtig vinden als studenten interviews zouden moeten oefenen in het Engels terwijl ze dit later op de werkvloer in het Nederlands dienen te doen.’
‘Sommige tentamens zijn lastiger dan ze in het Nederlands zouden zijn.’
Van Nederlands naar Engels
Waar studenten Psychologie in hun eerste jaar nog alle stof in het Nederlands kregen, werd dit in het tweede jaar al meer in het Engels en werd het derde jaar compleet in het Engels gegeven. Louise Pilon, derdejaarsstudent Psychologie aan de RU, begon in 2016 met haar studie. ‘Vooral in het begin van het tweede jaar was het erg wennen, omdat de basis in het eerste jaar in het Nederlands was aangeleerd. Ik vroeg me bijvoorbeeld af in welke taal ik mijn collegeaantekeningen het beste kon maken.’
Pilon kan zich vinden in de verklaring van De Vos dat studenten de stof wel begrijpen, maar het lastig vinden om een tentamen te maken. ‘Het Engels is niet mijn moedertaal. Sommige woorden zijn niet een op een te vertalen, waardoor een andere interpretatie mogelijk is. In andere gevallen is het moeilijk om te kiezen tussen verschillende antwoordopties, omdat er synoniemen worden gebruikt waar niet iedereen uitkomt. Hierdoor zijn sommige tentamens lastiger dan ze in het Nederlands zouden zijn’, zegt ze.
Een simpeler verhaal
Niet alleen voor studenten, ook voor docenten is het omschakelen wanneer een studie in een andere taal wordt aangeboden. Prins geeft zijn colleges, die hij al jaren in het Nederlands geeft, vanaf dit collegejaar in het Engels. ‘Ik heb het idee dat ik mijn verhaal sta te houden in steenkolen Engels. Wanneer ik iets uitleg en bijvoorbeeld eindig met that’s a bad thing’ mist er ontzettend veel nuance.’ Prins geeft aan dat het geven van colleges hem in het Nederlands veel beter afgaat, omdat dat zijn moedertaal is. ‘Mijn Nederlands is perfect en ik kan precies zeggen wat ik bedoel. In het Engels is het soms schipperen of zoeken naar synoniemen waardoor het verhaal wat simpeler wordt. Dat betekent onherroepelijk dat het niveau iets omlaag gaat’, geeft Prins toe.
Ook Pilon merkt soms dat het geven van een college in een taal die niet je moedertaal is, lastig kan zijn. ‘Laatst had ik college van iemand die het college in het Nederlands had voorbereid, maar opeens voor een internationale klas stond. De betreffende hoogleraar had veel kennis van zijn vakgebied, maar vond het moeilijk om de stof begrijpelijk over te brengen. Een docent wordt zo sneller beoordeeld als niet capabel, wat uiteindelijk helemaal niet klopt.’
Prins vindt dit een kwalijke zaak. Voor hem staat voorop dat zijn colleges op een goede manier worden gegeven. ‘Tot nu toe gaf ik goede colleges en was ik hier tevreden over. Ik vertelde wat ik wilde vertellen, het kwam er goed uit en er ik kreeg goede feedback. Ik kwam dan in een hyperstemming. Dat heb ik nu niet meer. Ik weet dat ik fouten ga maken en dat kan ik niet voorkomen. Hierdoor is het plezier wel een beetje verdwenen.’ Prins verwacht dat het plezier over een tijd wel weer terugkomt, naarmate hij meer colleges in het Engels heeft gegeven.