In deze rubriek staat iedere editie een ander issue centraal dat de gemoederen flink bezighoudt. Deze editie: gereguleerde wietteelt in Nederland.
Tekst: Tom Oomen en Rein Wieringa
Illustratie: Eireen Westland
Dit artikel verscheen eerder in de derde editie van ANS.
In honderden Nederlandse coffeeshops wordt het illegale product wiet verkocht. In de wet is vastgelegd dat het bezitten, produceren, verhandelen en exporteren van deze softdrug strafbaar is. Het verkopen en persoonlijk bezitten van wiet wordt meestal echter niet bestraft. Nederland hanteert namelijk een gedoogbeleid. Dit houdt in dat mensen die wiet verkopen of bezitten onder bepaalde voorwaarden niet worden vervolgd, hoewel het illegaal blijft. De productie wordt echter niet gedoogd en dat leidt tot maatschappelijke discussie. De een wil de productie van wiet in zijn geheel blijven vervolgen, de ander wil dat de productie wordt gedoogd bij geselecteerde wietteeltbedrijven. ANS vraagt zich daarom dit keer af: moet wietteelt in Nederland worden gereguleerd?
Erik Thomas, strafrechtadvocaat in wietteeltzaken in Breda
‘Ik heb geen oplossing voor illegale wietteelt, maar ik denk dat niemand die heeft. Zowel een zachte als een harde aanpak van drugscriminaliteit werken eigenlijk niet zoals we zouden willen. Als je de boeven al uit het hennepcircuit wegkrijgt, zullen ze vanzelf iets anders verzinnen om geld te verdienen. Het plan van gereguleerde wietteelt heeft dus geen enorme inperking van criminaliteit tot gevolg, maar juist een verschuiving.
‘Daarnaast schuur t het plan om wietteelt te reguleren met een ander plan van de overheid, namelijk om het THC-niveau in wiet naar beneden te brengen. Om wiet met bier te vergelijken: wie normaal bier lekker vindt, of er zelfs verslaafd aan is, gaat geen alcoholvrij bier als Buckler drinken. Als gemeentes wiet gaan kweken zijn er dus twee opties. Ten eerste kunnen ze écht bier brouwen, dus wiet met THC-gehaltes zoals die nu gangbaar zijn. Ten tweede kunnen gemeentes kiezen voor het THC-verminderbeleid en alleen maar ‘Buckler’ produceren. In het eerste geval staan gemeentes dus toe dat er hennep wordt gekweekt met een heel hoog THC-gehalte, en in het tweede geval gaan mensen ergens anders het illegaal gekweekte ‘echte bier’ halen, waardoor de officiële kanalen worden omzeild. Wietteeltregulering creëer t dus een schijnzekerheid. Er zullen altijd mensen zijn die buiten het gemeentelijke systeem gaan kweken. Een voordeel van regulering kan zijn dat er meer zicht op de kwaliteit is, maar kwaliteitsproblemen zijn er eigenlijk nooit geweest. Coffeeshops weten verrekte goed wat ze inkopen – als ze rotzooi inkopen, dan koopt niemand het.’
Mark Buck, gemeenteraadslid voor het CDA in Nijmegen
‘Het is lastig sancties op te leggen voor wiet die wel verkocht, maar niet gekweekt mag worden. Daarnaast is wietteelt bij mensen thuis een groot probleem dat door heel Nederland levensgevaarlijke situaties zoals brandgevaar oplevert. In Nijmegen is er van zulke problemen weinig te merken. Risico’s voor de volksgezondheid vind ik een zaak van de landelijke wetgever, maar op lokaal niveau moeten wij zorgen dat de wijken en straten veilig zijn. Problemen in Nijmegen gaan vooral om buur tbewoners die klagen over overlast van coffeeshops, bijvoorbeeld door motoren die lang voor de deur staan te draaien. Voor coffeeshops buiten het centrum geldt daarom een uitsterfbeleid: deze moeten sluiten zodra de eigenaar er uit zichzelf mee ophoudt of de fout ingaat. De coffeeshops worden geconcentreerd in het centrum, wat tot nu toe redelijk goed werkt.
‘Van wietteeltregulering ben ik, net als mijn partij, geen uitgesproken voorstander. Ik geloof namelijk niet dat het de illegaliteit doet verdwijnen, zeker niet als de overheid met vastgestelde lagere THC-waardes gaat werken. Nederlanders zijn namelijk aan veel hogere gehaltes gewend. De overheid moet in elk geval geen actieve rol in de wietteeltindustrie gaan spelen, omdat ze daar niet voor gemaakt is. Aan de andere kant vind ik geheel verbieden ook weer erg rigoreus. Het is een ingewikkelde kwestie, die ik meer voor de landelijke wetgever vind weggelegd.’
Wouter van Egmond, voorzitter van Platform Cannabis Nederland en directeur van coffeeshop XPresso in Zwijndrecht
‘Op dit moment is er geen wietteeltbeleid. Veel wiet wordt illegaal in woonwijken geteeld, waarbij sprake is van brandgevaar. Jaarlijks verdwijnt daarnaast tussen de zes- en achthonderd miljoen euro in het illegale circuit door de inkoop van wiet. Over dit bedrag wordt nu geen belasting betaald. Daarnaast weten cannabisconsumenten en coffeeshophouders niet wat voor wiet er wordt verkocht, omdat betrouwbare productinformatie ontbreekt. Ondernemers willen meer grip krijgen op het product. Ik vind daarom dat telers een vergunning zouden moeten kunnen krijgen van de overheid en dat de overheid daar ook op zou moeten controleren. Partijen cannabis hebben dan een certificaat waarop de naam en het soort wiet vermeld staat. Je weet op deze manier hoeveel THC en andere werkzame stoffen de wiet bevat en je bent er zeker van dat er geen bestrijdingsmiddelen meer op de plant zitten.
‘Ter vergelijking: wanneer je in de supermarkt bier koopt, weet je altijd dat een blikje Heineken vijf procent alcohol bevat en een bepaald speciaalbiertje tien procent, dat staat erop vermeld. Je weet ook dat je van whisky een kleiner glas moet drinken dan van bier. Mensen zullen door de productinformatie bewuster met wiet omgaan wanneer zij, net als in de supermarkt, op het etiket kunnen zien wat er in zit.’
Wietteelt in Nederland
Naar schatting zijn er ongeveer dertigduizend wietplantages in Nederland, waarvan het merendeel wiet produceert voor de export. Jaarlijks verdienen wiettelers hiermee honderden miljoenen euro’s. Omdat wietteelt, in tegenstelling tot bezit en verkoop van wiet, wordt vervolgd, kunnen coffeeshops hun wiet alleen uit criminele circuits halen. Dit leidt ertoe dat er geen toezicht is op de afkomst en inhoud van cannabis. Dit staat bekend staat als de achterdeurproblematiek. In een poging de illegale wietteelt aan te pakken is er onlangs een Tweede Kamermeerderheid ontstaan voor een wetsvoorstel dat het mogelijk maakt wietteelt te reguleren. Coffeeshops kunnen daarmee hun wiet inkopen bij gedoogde wietteeltbedrijven die door de overheid zijn aangewezen. Dit geeft coffeeshopshouders meer zekerheid. Zo komt naast het bezit en de verkoop ook de productie onder het gedoogbeleid te vallen.