Mensen die leven zonder zich iets aan te trekken van wat anderen vinden zie je in Nederland maar weinig. Juist daarom wil documentairemaker Daan Jongbloed ze in beeld brengen, zoals Peer Smulders, de hoofdpersoon van zijn nieuwe film Boer Peer. ‘Ik voel bewondering voor hen die het anders doen en ik hoop de kijker in mijn blik mee te nemen. Misschien identificeer ik mij ook wel enigszins met deze outsiders.’
Tekst: Vincent Veerbeek
Foto’s: Kelley van Evert en Daan Jongbloed
In 2009 kwam Jongbloed bij toeval terecht bij de boerderij van Peer Smulders, beter bekend als Boer Peer. De 97-jarige boer woonde in de vervallen boerderij waar hij was opgegroeid, aan een landweggetje bij Rosmalen, niet ver van Den Bosch. Na die eerste ontmoeting keerde Jongbloed nog vaak terug en de volgende acht jaar ging hij nog bijna zestig keer langs. ‘Vroeger was hij iemand die de buitenwereld echt buiten hield, dat hoorde ik van de buren. Nu vond hij het toch wel leuk als hij bezoek kreeg’, vertelt Jongbloed. Het resultaat van alle bezoeken is een indringend portret van Boer Peer, waarin Jongbloed het beeld schetst van een zeldzaam sober leven. Smulders overleed kort nadat de film af was, maar heeft het eindresultaat zelf nog kunnen zien en gaf Jongbloed zijn zegen de film uit te brengen. Op zondag 17 december is de film bij Filmhuis LUX te zien en krijgen ook Nijmegenaren de kans om een kijkje te nemen in het leven van Boer Peer. ANS sprak Jongbloed over zijn tijd met Boer Peer en zijn authentieke manier van leven.
Bijzondere huisjes
Voor Jongbloed zijn het uiten van zijn creativiteit en nieuwsgierigheid de belangrijkste beweegredenen om films te maken. Zijn filmcamera biedt hem daarnaast de mogelijkheid om op plekken te komen waar hij anders niet zou komen. ‘Wanneer ik ergens rondloop en een gek huisje zie, wil ik het liefste naar binnen,’ vertelt hij. ‘Het is raar als je gewoon aanklopt, maar wanneer je een film wilt maken, geeft dat een zekere legitimatie. Mensen hebben het gevoel dat ze hun verhaal aan je kwijt kunnen.’ Ook de boerderij van Boer Peer trok de aandacht van Jongbloed. ‘Ik kon daar bijna schilderijen maken met mijn camera, zo mooi was het er.’ Zo kwam hij bij Boer Peer terecht, die in eerste instantie terughoudend was. ‘Toen ik wat ging rondsnuffelen op het erf kwam Peer naar buiten en vroeg wat ik daar deed’, vertelt de documentairemaker terwijl hij de brommende stem van Boer Peer tijdens die eerste ontmoeting nadoet. Hij was meteen onder de indruk van de sobere boer, met zijn ouderwetse boerderij en zijn koeien. ‘Ik vind hem zo haaks staan op hoe we nu leven’, vertelt Jongbloed. ‘Hij had alleen een houtkacheltje, geen warm water of douche. Ik vond het erg mooi om te zien hoe hij zonder enige luxe woonde in een wereld die zo materialistisch is.’
Tegen de stroom in
De boerderij was de wereld van Boer Peer, een plek waar de tijd stil leek te staan. ‘Ik heb geprobeerd heel weinig van de buitenwereld in de film te stoppen’, licht Jongbloed toe. ‘Een enkele keer komt een skater of een auto in de achtergrond voorbij, maar daar blijft het bij.’ Op die manier wil Jongbloed laten zien hoe weinig Boer Peer zich aantrekt van moderne ontwikkelingen en hoopt hij dat de kijker wordt meegezogen in Peers wereld. Ook in zijn andere films brengt Jongbloed het liefst mensen in beeld die zich weinig aantrekken van wat sociaal geaccepteerd is, zoals de bewoners van een volkswijk of transgenders. De documentairemaker is niet alleen nieuwsgierig naar dit soort bijzondere mensen, maar wil zijn bewondering laten blijken en hun verhaal in beeld brengen. ‘Mensen zijn snel geneigd negatief te oordelen over diegenen die anders leven, maar daarom zoek ik ze juist op. Ik voel de behoefte de schoonheid van deze authenticiteit te laten zien,’ legt Jongbloed uit. ‘Soms heb ik zelf ook het gevoel nog niet helemaal mee te kunnen met de “normale wereld.” Ik voel bewondering voor hen die het anders doen en ik hoop de kijker in mijn blik mee te nemen. Misschien identificeer ik mij ook wel enigszins met deze outsiders.’
‘Verveling is tegenwoordig bijna niet meer mogelijk.’
Technologische uitersten
Jongbloed vindt het belangrijk om het leven van mensen als Boer Peer in beeld te brengen, omdat het ons bewust kan maken van onze eigen manier van leven. Dit is des te meer van belang in een tijd getypeerd door haast en afleiding. ‘Peer kon als een soort monnik urenlang voor zich uitstaren, zonder die tijd op te vullen met vermaak en was daar tevreden mee’, vertelt Jongbloed. Dat is iets wat hij zelf probeert na te leven, maar hij ziet ook hoe lastig dat is. ‘Verveling is bijna niet meer mogelijk. Ik denk dat smartphones een grote bron van onrust zijn, het is een verslaving voor veel mensen.’ Jongbloed zet vraagtekens bij sommige ontwikkelingen in de maatschappij, maar hij wil er niet te stellig over zijn. ‘Echt uitgesproken opvattingen heb ik er niet over, het is meer een gevoel. Ik stoor me er bijvoorbeeld wel eens aan dat iedereen in de trein op zijn telefoon zit, maar wie ben ik om daar iets van te zeggen?’ Zelf heeft Jongbloed na enig aarzelen inmiddels wel een smartphone, maar Facebook gebruikt hij alleen voor promotie van zijn films. Terwijl hij om zich heen kijkt, op zoek naar moderne uitvindingen in zijn eigen omgeving, legt Jongbloed uit hoe hij tegenover de moderne tijd staat: ‘Ik maak zelf ook gebruik van bepaalde technologische ontwikkelingen, maar het is denk ik belangrijk om er op een bewuste manier mee om te gaan.’ Jongbloeds films zijn dan ook niet bedoeld om mensen de les te lezen, maar ze kunnen de kijker wel een spiegel voorhouden. ‘Eigenlijk leeft Boer Peer zoals het vroeger was’, vertelt de documentairemaker vol bewondering. ‘Toen zat je met je familie ‘s avonds om de houtkachel. Misschien verlang ik soms wel terug naar die tijd.’
