Van huisjesmelkers tot illegaal downloaden en van stagevergoedingen tot het DUO. Studenten komen het recht overal tegen. Op ANS-Online geeft Rechtswinkel Nijmegen-Oost maandelijks uitleg over juridische zaken waar studenten mee te maken krijgen. Deze keer: de gevolgen van een coronaboete.
Tekst: Stijn Bouwmeister
Stel: je zit met drie huisgenoten in het Kronenburgerpark. Keurig heb je een kleedje op anderhalve meter van je drie andere huisgenoten gelegd. Plotseling verschijnt oom agent naast je kleed, met het dringende verzoek een boete van €390,- boete te betalen voor het overtreden van de coronamaatregelen. Zonder waarschuwing, terwijl je zou verwachten dat jullie als huisgenoten buiten toch niet meer afstand zouden hoeven te bewaren dan binnen? Toch was dit tot 1 juni verboden.
De afgelopen tijd heerste grote verwarring over deze ‘coronaboete’, die aan een behoorlijk aantal studenten is opgelegd. Veel mensen hadden – en hebben – niet helder voor ogen wat precies wel, en wat vooral niet mocht. Ook de gevolgen van de boete zijn voor velen nog niet duidelijk. Met boetes voor het niet dragen van een mondkapje in het openbaar vervoer in het verschiet doemen dezelfde onduidelijkheden op. Tijd voor duidelijkheid.
Wat is de coronaboete precies?
De coronaboete is een boete voor het overtreden van de coronanoodverordening. Die noodverordening is al meerdere keren gewijzigd, wat het naleven ervan niet makkelijker maakt. De versie van 11 mei houdt in dat ‘georganiseerde samenkomsten’ verboden zijn, op een aantal niet ter zake doende uitzonderingen na. Een georganiseerde samenkomst is een samenkomst van drie of meer personen die van tevoren is afgesproken. Daarnaast verbiedt de verordening personen zich in het openbaar op te houden in een groep van drie of meer personen, zonder anderhalve meter afstand te houden. Alleen gezinnen vallen buiten dit laatste verbod. Huisgenoten in een studentenhuis vallen gek genoeg wel onder dit verbod, omdat een studentenhuis geen gezin is. Ook wanneer je thuis geen afstand van je huisgenoten kunt bewaren, moet je dat buiten dus wel doen, tenzij je met z’n tweeën bent. Doe je dat niet, riskeer je een boete.
Anders dan een standaard boete, zoals een boete voor rijden zonder licht, leidt de coronaboete tot een strafbeschikking: een manier van vervolging door het Openbaar Ministerie (OM), zonder dat daar een rechter aan te pas komt. In feite is de Officier van Justitie bij het opleggen van een strafbeschikking zowel aanklager als rechter. Om die grote macht enigszins te beperken, mag een strafbeschikking slechts bij de ‘kleine’ strafbare feiten worden opgelegd. Bovendien moet de gedraging, de samenkomst of het onvoldoende afstand houden, in de strafbeschikking duidelijk worden beschreven.
De gevolgen van een strafbeschikking
Niet elke strafbeschikking voldoet aan de voorwaarden, zo blijkt uit onderzoek van de NOS. De vraag is of je iets kunt doen, wanneer jouw strafbeschikking niet goed in elkaar zit. Voordat die vraag kan worden beantwoord, is het goed om stil te staan bij de gevolgen van een strafbeschikking.
De coronaboete bedraagt 390 euro, plus 9 euro aan administratiekosten. Dat is, zeker voor studenten, veel geld, maar dat is niet het enige gevolg van de coronaboete. Overtreding van een noodverordening leidt namelijk tot een aantekening op de justitiële documentatie van de overtreder, oftewel een strafblad. Met een coronaboete op zak wordt je dus op twee manieren gestraft. Dat is een behoorlijk heftig gevolg, zeker voor studenten die binnen een douche, keuken en toilet delen. Om te voorkomen dat je een boete en een strafblad krijgt, kun je in verzet gaan tegen de strafbeschikking. Dat kan tot veertien dagen nadat je de strafbeschikking hebt gekregen. Het OM zal zich dan nog eens buigen over de boete. Voldoet deze niet aan de voorwaarden? Dan zal het OM overgaan tot beëindiging van de vervolging en ongedaanmaking van de boete. Vindt het OM daarentegen dat de boete wél geldig is, dan wordt jouw zaak aan een rechter voorgelegd. De rechter bepaalt dan uiteindelijk of de boete terecht is. De rechter kan ook toetsen of het verbod op samenkomsten duidelijk genoeg is. Is dat niet het geval, dan zal ook de boete vervallen.
De Verklaring omtrent het Gedrag
Werkgevers, maar ook bijvoorbeeld sportclubs, vragen regelmatig naar een Verklaring omtrent het Gedrag (‘VOG’). Een VOG is een verklaring dat je gedrag in het verleden geen bezwaar vormt voor een bepaalde functie. Veel mensen denken dat ze met een strafblad een VOG wel kunnen vergeten. Dat is niet helemaal waar. Een strafblad klinkt ernstig, maar het heeft allicht minder ernstige gevolgen dan de naam doet vermoeden. Bij de aanvraag van een VOG wordt wat coronaboetes betreft namelijk slechts vier jaar teruggekeken. Was je 23 jaar of jonger toen je de boete kreeg? Dan wordt de coronaboete al na twee jaar niet meer in aanmerking genomen voor de VOG. Over uiterlijk vier jaar zou niemand dus meer last moeten hebben van zijn coronaboete.
De aanvraag van een VOG wordt bovendien alleen geweigerd als het gepleegde strafbare feit relevant is voor de werkgever waarvoor je het aanvraagt. Zo zal een coronaboete waarschijnlijk niet in de weg staan aan de verlening van een VOG, wanneer je gedragswetenschapper of filosoof wilt worden. Ook een inkoopmanager zal vermoedelijk geen last hebben van een coronaboete. Voor een beroep als rechter of een baan bij de AIVD is het daarentegen essentieel dat je van onbesproken gedrag bent. Voor een arts is het van belang dat hij de publieke gezondheid hoog in het vaandel heeft staan. Een strafblad voor het overtreden van gezondheidsmaatregelen geeft daar geen blijk van, hoe ongeldig de boete ook moge zijn. Als je een soortgelijk beroep ambieert of een kleine portemonnee hebt, is het dus verstandig om in verzet te gaan.
Hoe zit het met boetes voor het niet dragen van een mondkapje in het ov?
Vanaf 1 juni is het weer toegestaan om buiten samen te komen met meer dan drie personen, mits anderhalve meter afstand wordt gehouden. Ook het verbod op samenkomsten wordt verruimd. In plaats van de coronaboete wordt het dragen van een mondkapje in het openbaar vervoer verplicht, wederom op straffe van een boete. Anders dan de boete voor het overtreden van de noodverordening, gaat het hier om een boete van ‘slechts’ 95 euro. Mocht je onverhoopt deze boete krijgen, dan resulteert dat bovendien niet in een strafblad. De gevolgen van een ‘mondkapjesboete’ zijn dus een stuk milder dan die van een boete voor een illegale samenkomst.
De boetes samengevat
Tot 1 juni gold een verbod op samenkomsten en mocht je niet met meer dan drie personen toevallig samen komen, tenzij je voldoende afstand hield. Bij overtreding van deze voorschriften werd een strafbeschikking opgelegd. Je kreeg dan een boete en een strafblad. Niet alle strafbeschikkingen waren even duidelijk en datzelfde gold voor het verbod zelf, terwijl dat wel moet. Om te proberen aan de gevolgen van een strafbeschikking te ontkomen, kun je ertegen in verzet. Dat kan tot veertien dagen nadat je hem hebt gekregen. Dat geldt overigens voor de meeste strafbeschikkingen. Ga je in verzet, dan wordt je strafbeschikking óf ongedaan gemaakt, of een rechter gaat naar je zaak kijken. Een coronaboete leidt daarnaast tot een strafblad, waardoor je mogelijk geen Verklaring omtrent Gedrag kan krijgen. Het kan dus lonen om in verzet te gaan.
Vanaf 1 juni wordt de coronaboete zoals die daarvoor werd opgelegd, niet meer uitgeschreven. Wél is vanaf die datum het dragen van mondkapjes in het openbaar vervoer verplicht. Ook bij overtreding van die verplichting kun je een boete krijgen. Deze mondkapjesboete leidt echter niet tot een strafbeschikking en dus niet tot een strafblad. Niettemin verdient het aanbeveling om in het geheel geen boete te krijgen, al was het maar vanwege je eigen portemonnee.
Voor gratis advies over coronaboetes of andere strafbeschikkingen, kun je terecht bij Rechtswinkel Nijmegen-Oost.