Grote beslissingen van het bestuur van de Radboud Universiteit (RU) worden niet of nauwelijks uitgelegd. Als er al een verklaring is, verdwijnt die vaak in een jungle van sites en andere kanalen. Juist in tijden van crisis is het belangrijk dat alle betrokkenen bekend zijn met de inhoud van het beleid. Daarom moet de RU transparanter communiceren richting haar studenten en werknemers.
Dit artikel verscheen eerder in de eerste editie van de ANS-nieuwsbrief.
Waarom heeft mijn huisgenoot wel fysiek college en geen proctoring bij tentamens terwijl dit bij mij precies andersom is? Deze en andere vergelijkbare vragen zijn niet alleen tijdens de coronacrisis herkenbaar, maar ook vóór COVID-19 zaten veel studenten ermee in hun maag. Denk alleen al aan het feit dat sommige colleges wel werden opgenomen en andere niet. Na een zoektocht kom je met lege handen thuis. De motivatie voor het universiteitsbeleid is namelijk niet makkelijk te vinden: na sommige besluiten staat er een verklaring op Radboud Nieuws, een enkele keer verschijnt er informatie op het voor veel studenten onbekende RadboudNet en zelden ontvang je een mail met uitleg. Als de RU in de de spiegel zou kijken, zou zij inzien dat dit nauwelijks transparant is te noemen.
Het is dan ook niet verrassend dat de RU volgens de transparantiebenchmark van het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat een van de minst transparante organisaties van het land is. Deze ranking uit 2019 meet hoe open instanties zijn in hun verslaggeving over onder meer beleid, strategie en communicatie. Van de in totaal 240 organisaties bekleedt de RU de 169ste plek. Daarmee is ze in de groep ‘achterlopers’ geplaatst. Ook als je onze universiteit enkel spiegelt met andere universiteiten bungelt ze onderaan de lijst. Dat laat zien dat er werk aan de winkel is. Het is hoe dan ook belangrijk dat men bekend is met de motieven voor beleid, maar in tijden van crisis waarin alles anders is, is dit cruciaal. Daarom moet de RU transparanter zijn over haar beweegredenen naar haar studenten en medewerkers
Geïnformeerde student, tevreden student
Het informeren van studenten en medewerkers is niet alleen fijn voor henzelf, maar ook de RU zelf is daarbij gebaat, stelt Rik Peels. Hij is universitair hoofddocent Kennistheorie en Ethiek aan de Vrije Universiteit Amsterdam en schreef over transparantie bij universiteiten. Studenten en medewerkers staan volgens hem sneller achter nieuw beleid als ze op de hoogte zijn van de redenen voor dat beleid. ‘Misschien zullen tegenstanders dan nog steeds niet tevreden zijn, maar ze zullen wel eerder zijn geneigd om in te schikken omdat ze de argumenten kennen’, legt Peels uit. Bij het invoeren van de mondkapjesplicht in universitaire gebouwen is dit bijvoorbeeld het geval. Vrijwel iedereen weet dat ze deze moeten dragen omdat het virus zich dan minder snel zal verspreiden.
‘Er missen nu nog vaak geïnformeerde studenten en medewerkers.’
‘Het zou nog beter zijn als medewerkers en studenten actief worden betrokken bij de totstandkoming van beleid dat voor veel mensen geldt’, voegt de filosoof toe. ‘Want dan worden de betrokkenen ook “eigenaar” van dat beleid.’ Als eigenaar sta je namelijk ook eerder achter je besluit. Dit is dus niet hetzelfde als een inzichtelijke verklaring afleggen, maar dit houdt in dat het bestuur mensen, ook naast de medezeggenschapsraad, actief betrekt door ze bijvoorbeeld uit te nodigen aan tafel waar de knopen worden doorgehakt. Dat begint echter bij geïnformeerde studenten en medewerkers, wat nu nog regelmatig mist, blijkt uit verschillende voorbeelden. Zo vond Lieke Verheijen, universitair docent Communicatie- en Informatiewetenschappen aan de RU, het verbazingwekkend hoe zij werd geïnformeerd over de keuze voor de tentaminering in coronatijd. Meteen benadrukt ze wel dat het lastig is om tijdens een crisis een organisatie aan te sturen en dat communicatie dan niet de hoogste prioriteit heeft.
‘In één zin werd de keuze voor toetsing zonder proctoring aangekondigd.’
Toch is ze ontevreden over de wijze waarop er naar docenten is gecommuniceerd. ‘Ik heb een mail ontvangen waar in één zin de keuze voor toetsing zonder proctoring werd aangekondigd en verantwoord’, vertelt ze met verontwaardiging. ‘Ik beweer niet dat het een foute keuze was om geen proctoring in te zetten’, nuanceert ze. Waar het haar om gaat is dat proctoring onder vuur lag en dat juist dan de motieven voor een keuze belangrijk zijn om draagvlak te creëren.
Lessen voor de toekomst
Open communicatie over beleid is niet alleen belangrijk voor nu, maar ook voor in de toekomst. ‘Als er een nieuw bestuur aantreedt, is het wel zo handig dat zij kunnen zien waarom er in het verleden bepaalde keuzes zijn gemaakt’, vertelt Peels. Het zou voor de hand liggen dat beleidsinformatie in ieder geval intern toegankelijk is, maar toch stelt Ties van der Stappen, oud-lid van de Universitaire Studentenraad (USR) dat dit niet voldoende gebeurt. Gedurende zijn bestuursjaar waren zowel de notulen van vergaderingen als beleidsstukken zo’n vijf tot tien keer niet beschikbaar. ‘Andere leden van de USR hadden hetzelfde probleem’, voegt hij toe. Dit is kwalijk omdat de USR zijn functie zonder oude notulen niet goed kan uitvoeren. ‘Elk jaar hebben we namelijk nieuwe bestuursleden en zij kunnen daardoor niet weten wat er in een vergadering van een jaar geleden is besproken’, legt Van der Stappen uit. Met die kennis formuleren ze hun standpunten en daarmee kunnen ze, wanneer nodig, de spiegel voorhouden aan het college van bestuur.
‘Notulen zouden op tijd online moeten staan en vindbaar moeten zijn.’
Gelukkig kon Van der Stappen de gegevens alsnog opvragen, maar dit blijft een kwalijke zaak. De notulen zouden namelijk openbaar toegankelijk moeten zijn voor iedereen verbonden aan de RU, zo is te lezen in haar eigen statuten. Niet alleen de USR is gebaat bij die notulen. Ook studenten of medewerkers die willen weten hoe een maatregel of beleid is ingevoerd, kunnen hun informatie juist uit deze gegevens halen. Daarom pleit Van der Stappen ervoor dat de notulen zowel op tijd online moeten staan als makkelijker vindbaar moeten zijn.
Midden in een tijd waar de regels elke maand veranderen – denk aan mondkapjes en wel of geen fysiek college – is het belangrijk om op de hoogte te blijven van het beleid en om de redenen daarachter te kennen. Alleen zo voelen we ons verbonden met de RU, die nu verder weg is dan ooit