Wie met mooi weer op het Waalstrand ligt te zonnen, ziet onvermijdelijk veel riviercruiseschepen langsvaren. Een van die schepen is MPS de Zonnebloem, dat speciaal is ontworpen om gasten met een fysieke beperking een vakantie te bieden. ‘Je kan je van de buitenkant niet voorstellen hoe gezellig het hierbinnen is.’
Terwijl de meeste riviercruises gevuld zijn met vitale ouderen, is er één schip met een bijzondere doelgroep. Op Motorpassagierschip (MPS) de Zonnebloem kunnen 69 gasten met een fysieke beperking meevaren op een zesdaagse tocht langs Nederlandse, Belgische of Duitse steden. Het schip is onderdeel van de vrijwilligersorganisatie Nationale Vereniging de Zonnebloem, die zich inzet voor mensen met een lichamelijke beperking. De vrijwilligers en bemanning van MPS de Zonnebloem proberen de reis zoveel mogelijk op een gewone cruise te laten lijken, inclusief excursies overdag en entertainment in de avond. ‘Op het schip praten wij niet over patiënten of cliënten, maar over gasten’, benadrukt cruisemanager Gerard Noor. ‘Wij zijn een cruiseschip, geen hospitaalschip.’
Vier verschillende mannen
Terwijl het schip nog ligt aangemeerd in Nijmegen, maken de gasten zich op voor de laatste activiteit van deze reis: het galadiner. In hun beste kledij nemen passagiers Sjaan van Rijswijk en Ria Oudshoorn plaats aan een van de vele prachtig opgemaakte tafels. Na uitstapjes in Antwerpen en Rotterdam, hebben de gasten vandaag Nijmegen bezocht. Daar waagden sommigen een gokje in het casino en kregen anderen een rondleiding door de binnenstad.
Oudshoorn begint honderduit te vertellen over haar dag in het casino. ‘Ik had verwacht mijn hele budget kwijt te raken, maar ik verloor slechts de helft. De rest zie ik als winst’, lacht ze. ‘Nijmegen was ook prachtig’, vervolgt haar tafelgenoot Van Rijswijk. ‘De gids wist ons van alles te vertellen over de vestigingsmuren en de kerk.’ ‘Welke vrijwilliger heeft je tijdens de rondleiding begeleid vandaag?’ vraagt Oudshoorn. ‘Ik ben zelf deze week al door vier verschillende mannen rondgeduwd’, zegt ze met een tevreden grijns.
‘Het is geweldig dat de Zonnebloem er is. Anders zou ik nooit op vakantie kunnen.’
De dames waarderen het bestaan van het vakantieschip enorm. ‘Het is geweldig dat de Zonnebloem er is’, vertelt Van Rijswijk. ‘Anders zou ik nooit op vakantie kunnen. In hotels kom ik niet meer, want daar zijn niet genoeg aanpassingen voor mensen met een handicap. Zo zijn de bedden vaak te laag voor mij.’ MPS de Zonnebloem is helemaal ingericht op mensen met een fysieke beperking. Zo kunnen ook aan bed gekluisterde gasten zich laten verplaatsen met twee zeer ruime liften, zijn er overal alarmbellen aanwezig voor noodgevallen en zitten er zuurstofaansluitingen boven alle bedden. Het in hoogte verstelbare ‘verwenbad’ maakt vooral indruk. Hierin kunnen gasten genieten van een bubbelbad.
Reisgenoot Oudshoorn benadrukt dat het vooral fijn is dat haar rollator, die ze liever haar Ferrari noemt, mee mag aan boord. Haar Mercedes, de scootmobiel, heeft ze helaas thuis moeten laten. Dan vertrekt het schip van de Waalkade en zet rustig koers richting Millingen. Terwijl de dames wachten op het eten kijken ze uit over de Ooijpolder. ‘Kijk, daar rennen wilde paarden’, roept Oudshoorn opgewonden. Vanuit de grote ramen in de eetzaal kunnen alle gasten de groene weilanden, boomgaarden en stranden rondom Nijmegen goed zien.
Hoofden als wastrommels
De eerste gang van het galadiner wordt opgediend. Na een amuse met roomkaas krijgen de gasten een trio van vis en ossenstaartsoep voorgeschoteld. Ze genieten van het luxe menu, dat door de vrijwillige obers met veel zorg wordt uitgeserveerd. De koks hebben de smaken van de gerechten zo neutraal mogelijk gehouden, zodat iedereen ervan kan genieten. Het hoofdgerecht is dan ook een traditionele Hollandse combinatie van aardappels, vlees en groenten: varkenshaas, krieltjes en asperges. ‘Heerlijk’, smult Van Rijswijk,waarna Oudshoorn instemmend knikt. Na het dessert, dat bestaat uit meerdere kleine nagerechtjes, neemt Noor het woord. Om de vrijwilligers te bedanken vraagt hij de gasten om een groot applaus.
Het schip telt slechts twaalf man betaalde bemanning en wordt grotendeels draaiende gehouden door 63 vrijwilligers.Elke week komt er naast een nieuwe groep gasten ook een nieuwe groep vrijwilligers aan boord. Samen met de verpleegkundigen zijn dat onder meer afwashulpen, receptiemedewerkers en brandwachten. De twee medewerkers van de wasserette hebben de zwaarste taak: zij wassen elke week 900 kilo aan wasgoed. ‘Die herken je zo, want aan het eind van de week draaien hun hoofden als wastrommels’, grapt Noor tijdens zijn dankpraatje.
‘Zo’n vakantie betekent zoveel voor deze mevrouw.’
Het grote voordeel van de inzet van vrijwilligers is dat de reis hierdoor relatief goedkoop is. Nu betalen de gasten hetzelfde als voor een normale riviercruise. Als op MPS de Zonnebloem alleen maar betaalde krachten zouden werken, zou de vakantie voor de meesten onbetaalbaar zijn. Hoeveel de reis voor de gasten betekent, wordt na het eten duidelijk als de 98-jarige mevrouw Van den Ende het woord neemt om een gedicht voor te lezen. Na dertien regels krijgt ze het plots moeilijk. Met een brok in de keel maakt ze het gedicht af. ‘Veel dank namens ons allen / Het is ons heel goed bevallen / Ik hoop nog heel wat jaren / Met deze boot mee te mogen varen.’ De zaal klapt enthousiast terwijl de poëet getroost wordt door haar buurvrouw. ‘Dit is waarom de Zonnebloem er is’, zegt vrijwilliger Beto van Baren geroerd na het gedicht. ‘Zo’n vakantie betekent zoveel voor deze mevrouw.’
Oubollig imago
Als het diner is afgelopen, staan de vrijwilligers op om de rollators van de gasten te halen. Zodra iedereen zijn rollator of rolstoel weer terug heeft, verplaatst de groep zich door de extra brede gangen naar de salon. In de salon krijgen alle aanwezigen al snel een liedtekst in de handen geduwd. Als een man plaatsneemt achter de piano, krijgt iedereen door wat de bedoeling is. Verpleegkundigen Martine Mol en Erie Wichink Kruit kijken hier niet van op. ‘Alles gaat hier een tandje langzamer’, verklaart Mol met een berustende blik op de piano. Het kost een plaatselijke Willeke Alberti een paar pogingen om de groep bekend te maken met de melodie.
‘Alles gaat hier een tandje langzamer.’
Mol en Wichink Kruit willen ondertussen iets kwijt over het belang van de vrijwilligers. Zelf vallen ze met een leeftijd van 29 en 30 jaar onder de jongste vrijwilligers van het schip. Wie rondkijkt achter de bar of receptie ziet vooral mensen die Abraham en Sarah al hebben gezien. De verpleegkundigen vinden dat de huidige generatie jongeren te weinig vrijwilligerswerk doet. ‘Veel jongeren zijn opgevoed met de boodschap: denk aan jezelf en maak vooral lol’, denkt Kruit. ‘Zo willen weinig jongeren de investering doen om een week op zo’n schip te zitten.’ De Zonnebloem heeft daarbij ook last van een oubollig imago, erkennen de meeste vrijwilligers. ‘In sommige opzichten is dat misschien wel zo’, zegt Kruit, terwijl de gasten in de salon samen het lied inzetten, begeleid door de pianist. ‘Maar je kan je van de buitenkant niet voorstellen hoe gezellig het hierbinnen is.’
Na drie uur varen komt de skyline van Arnhem in zicht. Terwijl de zon langzaam ondergaat, meert het schip aan op de Arnhemse Rijnkade. De gasten en vrijwilligers blijven hier vannacht slapen en gaan morgen weer naar huis. Op het dek genieten wat liefhebbers nog van het uitzicht. Sommigen zijn blij om te arriveren, anderen hadden graag nog wat langer op het schip willen blijven. Ook voor de vrijwilligers kan het afscheid emotioneel zijn, bijvoorbeeld voor brandwacht Van Baren. ‘Als de mensen je zaterdag bedanken met de mondhoeken bij de oren of tranen in de ogen, dan denk ik: daar heb ik het voor gedaan.’