Volgende week dinsdag, tijdens de Nationale Onderwijsweek, vindt in Nijmegen een eerste bijeenkomst over Bildungonderwijs plaats, geïnspireerd door de eerder in Amsterdam gelanceerde Bildung Academie. Het initiatief is bedoeld om hoger onderwijs te bieden dat in de eerste plaats draait om persoonlijke ontwikkeling, om “Bildung” zoals de Duitse wetenschapper Wilhelm von Humboldt dat in de negentiende eeuw omschreef.
Tijd voor verandering
Ilse Speelman, studente Pedagogische Wetenschappen aan de Radboud Universiteit (RU), miste in het universitair onderwijs aandacht voor persoonlijke ontwikkeling en het nemen van maatschappelijke verantwoordelijkheid. Samen met haar scriptiebegeleider Jan Bransen wilde ze daar verandering in brengen en al snel kwamen ze uit bij de Bildung Academie, een initiatief met soortgelijke opvattingen over het hoger onderwijs. In Amsterdam is de Bildung Academie begonnnen als een apart programma, waarin veel ruimte is voor de eigen invulling van de student. ‘Niet alles wat ze doen staat vast en studenten kunnen veel zelf vormgeven, maar alle vakken bevatten elementen van persoonlijke ontwikkeling en maatschappelijke projecten’, vertelt Speelman.
Inspiratie opdoen
Voor de bijeenkomst aankomende dinsdag in het Collegezalencomplex zijn verschillende sprekers uitgenodigd die te maken hebben met Bildungonderwijs, waaronder Eugène Satorius, hoogleraar Strafrechtwetenschap aan de Universiteit van Amsterdam en medeoprichter van de Bildung Academie. Ook zijn studenten van de RU aanwezig die vanuit hun eigen ervaring vertellen wat Bildung voor meerwaarde kan hebben en wat er volgens hen moet veranderen. Deze sprekers zijn vooral bedoeld om aanwezigen een indruk te geven van wat er speelt, zodat daarna gebrainstormd kan worden over de precieze invulling die de Bildung Academie in Nijmegen kan krijgen. Zo hopen de initiatiefnemers nieuwe ideeën op te doen en studenten te vinden die mee willen werken aan het bouwen van dit platform.
Bureaucratische Catch-22
Het betrekken van studenten is belangrijk aangezien de initiatiefnemers van Bildungonderwijs in Nijmegen grotendeels op zichzelf aangewezen zijn en niet hoeven te rekenen op steun van de universiteit. ‘We zijn om de tafel gegaan met de directeur van de afdeling Strategie, Onderwijs en Onderzoek, maar uit dat gesprek kwam naar voren dat er niet heel veel mogelijk is vanuit de RU’, vertelt Speelman. Om ondersteuning te krijgen door de universiteit moeten ze aan bepaalde voorwaarden omtrent toetsing voldoen, maar aan die volwaarden voldoen ze juist niet door hun visie op toetsing. Dit maakt het voor de universiteit ook lastig om te helpen. ‘Dat is wel iets waar je tegenaan loopt met zulk onderwijs. Het moet allemaal toetsbaar zijn en daarin is weinig ruimte voor persoonlijke ontwikkeling, juist omdat dat niet toetsbaar is’, legt Speelman uit. Feedback op persoonlijke ontwikkeling en vergelijking met anderen moet gericht zijn op het proces, niet op de uitkomst. ‘Die uitkomstgerichte benadering zorgt er namelijk voor dat studenten alleen nog maar iets durven te zeggen wanneer ze een gangbare mening hebben waar weinig kritiek op komt,’ aldus Speelman. Deze veranderingen in het systeem moeten ook de wetenschap ten goede komen doordat er minder nadruk op prestatie ligt.
Brede interesse
De Bildung Academie richt zich overigens niet alleen op deelnemers vanuit de universiteit, ook studenten van de HAN en het ROC zijn welkom. Hoewel Speelman toegeeft moeite te hebben deze doelgroep te bereiken vanwege een gebrek aan contacten, wil ze hen zeker betrekken bij het Bildungonderwijs. Daarnaast is het ook nog even afwachten hoeveel draagvlak er onder studenten van de RU zal zijn, maar de eerste reacties zijn overwegend positief en al veel mensen hebben interesse getoond op Facebook. Hoe groot de roep om verandering op de RU daadwerkelijk is, zal de toekomst uit moeten wijzen.